La Svizra è in pajais cun ina populaziun da princip fitg cuntenta. Quai mussa ina gronda retschertga d'opiniun che l'institut da perscrutaziun GFS Berna ha fatg sin incumbensa da la SSR SRG. Ma en quest maletg d'ina Svizra idillica datti era sfessas.

La SRG ha vulì eruir durant quest onn d'elecziuns co ch'i va cun la populaziun en Svizra e cun las Svizras ed ils Svizzers a l'exteriur e tge che fatschenta spezialmain. Perquai ha ella incumbensà l'institut da perscrutaziun GFS Berna cun ina da las pli grondas retschertgas d'opiniun ch'i ha insacura dà en quest pajais. Passa 57'000 persunas èn sa participadas l'avrigl ed il matg da quest onn.

61 pertschient da las persunas dumandadas din ch'ellas stettian bain fin fitg bain (notas 8 fin 10 sin ina scala dad 1 fin 10). Mo tschintg pertschient n'èn betg cuntents (cifras da notas 0 fin 4). Questa cuntentientscha generala resulta oravant tut pervia la vita privata.

La lavur è bain quai cun il qual las persunas dumandadas passentan il pli bler temp en lur mintgadi. Mo 37 pertschient inditgeschan dentant il grad da lur cuntentientscha professiunala cun 8 e dapli. Dumandads tge ch'i duvrass per ch'els fissan anc pli ventiraivels, din ils blers dals dumandads: passentar dapli temp en la natira. Las ulteriuras posiziuns sin la glista da giavischs èn: avair dapli daners, durmir dapli e passentar dapli temp communabel cun la famiglia.

Tranter l'avrigl ed il matg 2023 ha GFS Berna dumandà 57'778 persunas. 2'983 persunas èn vegnidas selecziunadas per in online-panel tenor criteris da represchentativitad (d'ina vegliadetgna da 16 onns).

Ulteriuras 54'795 persunas han dad ellas anora emplenì il questiunari online. Ellas èn vegnidas al questiunari via ils chanals da la SRG SSR. Lur respostas en vegnidas valitadas e validadas da GFS Berna. La retschertga ha cuntegnì passa 300 dumondas.

Ma i dat er la Svizra, per la quala las chaussas èn tut auter che rosas e che sa differenziescha cleramain da la maioritad. Stgars in terz di che lur situaziun finanziala als fa «plitost u fitg ferm» quitads. En spezial sa mussa quai en la Svizra taliana e rumantscha. In tschintgavel da tut las persunas dumandadas di ch'ellas sa sentian adina u savens sulettas. Ed in terz chatta, ch'ils auters abitants e las autras abitantas dal pajais na partian betg lur valurs. Spezialmain savens è quai il cas tar las persunas cun entradas las pli bassas e tar las persunas pli giuvnas.

Pauc interess per temas dal cumbat electoral

Ils temas politics che han dà da discurrer fin ussa na chattan tenor la retschertga betg gronda attenziun tar la populaziun. 61 pertschient tegnan «Woke» e «Gender» per pseudoproblems. Immigraziun, neutralitad ed egualitad da las schlattainas èn sin la glista dals temas che occupan la glieud, mo en il champ central. Auter è quai tar il tema «midada dal clima». 69 pertschient vesan el sco in grond problem, nua ch'i dat in basegn d'agir direct.

La democrazia directa è in factur che unescha la populaziun dapli che tuts auters: 98 pertschient èn cumplainamain u plitost d’accord ch’ella ha ina muntada centrala per l’identitad svizra. Sch’i va percunter per la «democrazia indirecta», pia per las acturas ed ils acturs che represchentan il pievel en la politica, è la sentenzia da las persunas dumandadas bler main positiva. Mo quatter pertschient èn cumplainamain da l'avis ch'ins possia sa fidar da las politicras e dals politichers svizzers ch'els hajan agì en l'interess da lur electuras ed electurs. Sch'ins prenda vitiers las persunas ch'èn «plitost» da l'avis ch'ins possia sa fidar che politicras e politichers hajan agì en l'interes da lur electuras ed electurs, lura èn quai tuttina 48 pertschient, ma quai n'è anc adina betg ina maioritad.

Mund idilic cun sfessas

L'egliada d'ordaifer la Svizra lascha supponer in pievel ventiraivel, quai mussa la retschertga da la SRG SSR. Ma è quai la vaira ventira u mo imaginaziun? E tge dovri tut per ina vita accumplida? Dus perscrutaders da ventira dattan resposta.

En Svizra – ritg, segir ed idillic – stuess la glieud esser spezialmain ventiraivla. Effectivamain èn er stgars dus terzs da las Svizras e dals Svizzers cuntents cun lur vita. La gronda part da las persunas dumandadas sa sentan fitg savens fortunadas, ruassaivlas, ademplidas ed amadas.

Er en cumparegliaziun cun il rest dal mund vai bain cun la Svizra: ella sa chatta sin plazza otg tar il «World Happiness Report», edì quest onn da l'ONU. En cumparegliaziun cun l'onn precedent perda ella bain quatter rangs, ma è ensemen cun auters pajais nordics vinavant a la testa dal index mundial da la cuntentientscha. La cumparegliaziun naziunala, ma er autras retschertgas che dumondan suenter la cuntentientscha èn in med probat cun il qual perscrutadras e perscrutaders mesiran il sentiment abstract da ventira.

Però: L'autopercepziun po esser tut in autra. «En Svizra han ins il sentiment da stuair esser ventiraivel», di l’econom e perscrutader da ventira Mathias Binswanger. «Ils umans dattan respostas positivas, sch’ins als dumonda suenter lur ventira.» En Frantscha u en l’Italia per exempel dettia qua percunter in’autra cultura. Là sa lamentian ins gugent. Quests pajais sajan perquai savens main ventiraivels en cumparegliaziun.

L’uschenumnà «social-desirability bias» para pia d’esser spezialmain ferm en Svizra, tut tenor la devisa: «Nus avain bain tut, nus stuain pia esser ventiraivels».

Nus emprendain co ch'ins funcziuna bain en l'economia, ma nus emprendain mo pauc davart il manar ina buna vita.

Uschia guardain nus dentant permanentamain tge che n'è betg perfetg ed ans dumandain co che nus pudain daventar megliers. La consequenza: Nus vesain memia pauc nua ch'impurtants facturs da ventira van a perder, per exempel tar la vita sociala, uschia Binswanger.

En quest connex è gist l'attaschadadad in element central per ina vita accumplida, di er il psicolog e perscrutader da ventira bernais Bernhard Sollberger. «L’exempel da parada èn las relaziuns socialas. Bunas relaziuns socialas fidadas, equilibradas, er intimas èn spezialmain impurtantas.»

Il medem mument ha l'attaschadadad er laschà s'extender sin la professiun. «Insatgi che suonda ina clamada vegn a sentir dapli attaschadadad cun quai ch'el fa, che insatgi che fa simplamain ses job pervi da la buna paja.»

Circa la mesadad da las differenzas da ventira tranter ils umans derivan dals gens.

Il studi da la SSR perencunter mussa ch’il nivel general da la fortuna en Svizra dependa pli ferm da la vita privata: Entant che 66 pertschient dals dumandads èn cuntents cun lur vita privata, èn quai tar la vita professiunala be 37 pertschient. «Blers Svizzers e Svizras sco era ils umans en auters pajais passentan ina gronda part da lur vita cun ina professiun che porta daners, ma che fa mo pauc plaschair», di Binswanger.

Tschertas Svizras e Svizzers han da cumbatter cun solitariadad en la vita privata. Tenor il studi na discurrin nus en media tschintg uras a di cun nagin. Stgars in tschintgavel da las persunas dumandadas sa senta sulet en il mintgadi. En spezial il sentiment da solitariadad, fetschia malcuntentientscha als umans, manegian ils perscrutaders da ventira.

«En pajais sco la Svizra daventan cunzunt persunas pli veglias solitarias. I na dat nagina cultura sviluppada da convivenza», di Binswanger. «Nus emprendain co ch'ins funcziuna bain en l'economia, ma nus emprendain mo pauc davart il manar ina buna vita.»

Er umans giuvens pateschan da solitariadad. In studi da l'institut Gottlieb Duttweiler ch'è cumparì dacurt ha mussà che persunas giuvnas en Svizra han bain savens dapli amicizias che persunas pli veglias, sa sentan dentant tuttina solitarias. In motiv saja segir medias socialas, manegia il psicolog Sollberger. «Jau hai 5000 amis sin Facebook, am star datiers, stattan forsa mo dus.»

In fatg per la vita ventiraivla è perencunter incontestà: «Var la mesadad da las differenzas da ventira tranter umans sa basan sin ils gens», di Sollberger. Malsognas e disturbis psichics hajan savens ina cumponenta ertada ed influenzeschian enormamain ina vita ventiraivla.

Quant fitg han ins pia en maun l’atgna fortuna? Sollberger menziuna il sectur da l’epigenetica, quai vul dir che gens pon vegnir exprimids en dependenza da noss cumportament u betg. «Quai è per exempel pussaivel cun disas da mangiar, sport u meditaziun – quai è bain ina buna novitad.»

La dumonda saja dentant era, sche nus sajan abels da nizzegiar il potenzial da sa midar, manegia il perscrutader da ventira Binswanger: «Igl è adina pli cumadaivel da stuschar l’atgna sventira sin las circumstanzas u sin auters che da dir: jau stoss ussa sez far insatge.»

Surtut en temps da crisa sto l'atgna zona da confort vegnir surventschida. Sollberger ha analisà il cumportament da las Svizras e dals Svizzers durant la pandemia da corona. El ha observà ch'ils umans eran pli cuntents, sch'els eran occupads main cun emoziuns negativas ed procedids plitost a moda pragmatica.

I na dat probablamain strusch in pajais, nua ch'ins ha vivì uschè ditg en stabilitad e bainstanza.

Ina creschientscha posttraumatica signifitga il fenomen che suenter in'experientscha negativa rigurusa sco la pandemia na pon betg mo suandar disturbis psichics e socials, mabain er svilups persunals. La pandemia avess franc avert ils egls ad intgins, tge ch'è ina vita attractiva e tge betg, manegia era Binswanger.

Crisas globalas èn dentant plitost l'excepziun en Svizra. «La stabilitad è natiralmain ina contribuziun impurtanta a la ventira», di Binswanger. Bleras Svizras e blers Svizzers han daners avunda per viver, na ston betg far quitads pervia dad in’entrada en la guerra e pon fugir en ina natira intacta. «I na dat probablamain strusch in pajais, nua ch’ins ha vivì uschè ditg en stabilitad e bainstanza», di Binswanger. «Quai ans rendain nus darar conscients.»

Resta anc la dumonda sche daners fan propi pli ventiraivel? Daners garanteschian il surviver quotidian, manegia Binswanger. «Cun pli paucs daners stoss jau far dapli quitads.» Ma in’interessanta observaziun en pajais fitg sviluppads sco la Svizra, l’Europa dal vest, ils Stadis Unids, il Giapun e l’Australia saja che là na creschia il sentiment da ventira media dals umans betg pli cun in product naziunal brut anc pli aut.

«In pensar materialistic na promova betg la ventira», conferma era Sollberger. En l'ovra enconuschenta da Erich Fromm «Haben oder sein» vegn mussà gia l'onn 1976 co che l'uman «sco servient dal sistem economic» vul avair adina dapli, sa separa da sasez e daventa malsaun e sventiraivel pervi da quai. Visavi a quai tschenta Fromm l'existenza da l'uman. Carstgauns che sa defineschan via lur esser enstagl da via quai ch'els possedan, sajan pli paschaivels e pli ventiraivels.  

En connex cun la dumonda da la ventira na vegnan ins strusch sper grondas dumondas da l'umanitad ora. Ed er betg sper in tschert pensar schizofren che Binswanger attribuischa a la populaziun svizra: «D’ina vart pensan ils Svizzers ch’els hajan fatg quai meglier che auters. Da l’autra vart han ins gronda tema da manchentar la colliaziun cun il mund.»

Forsa è gea gist questa ambivalenza in motor per esser ventiraivel en Svizra.

«Tge fa la Svizra ventiraivla?

Alain Berset: «La fin è il pli impurtant la ventira»

Susanne Stöckl

La populaziun svizra è surproporziunalmain cuntenta. «Vairamain na pudain nus betg sa lamentar memia fitg en Svizra», commentescha il president da la Confederaziun Alain Berset. Ma el n'emblida betg ils umans che han difficultads.



Quest maletg plitost bellin che resulta da la retschertga, na fa betg surstar il president da la Confederaziun. «Tut en tut, cunzunt sch’ins guarda tge che capita en autras parts dal mund, na pudain nus betg ans lamentar memia fitg», ha el ditg a RTS. Ma betg tut è rosas», agiunta el. «I dat ina gronda diversitad en la populaziun, i dat adina problems che ston vegnir schliads, i dat umans che han difficultads, ed envers quels stuain nus esser fitg attents.»

«E Vus essas ventiraivel, signur President?» «Gea, ed anc pli ventiraivel cun la libertad che spetga mai», confessa il cusseglier federal che vegn a sortir da l’uffizi per la fin da l’onn. Alain Berset vala sco il commember dal Cussegl federal il pli populara e cun la pli gronda influenza e sa preschenta sco politicher fitg ambizius: «Pussanza fa losch, ma ella na fa betg ventiraivel.» Per el è la ventira insanua auter. «Igl è bler pli persunal. Ma a la fin èsi anc adina il pli impurtant.»

En in temp, nua ch'ils blers din ch'els sajan pli ventiraivels a chasa che a la plazza da lavur, insista Alain Berset sin la cumpatibilitad da la vita privata cun la professiunala. «L'adempliment chatt'ins er en l'activitad professiunala. I dat er lioms socials ed emoziuns», di el. Mo il Friburgais vesa la culpa da questa na-amur per la lavur era en l'inflaziun: «Dapertut s'augmentan ils custs e quai po chaschunar in tschert stress per la populaziun.»

Era Alain Berset è cuntent che la pandemia da Covid-19 n'è betg pli in problem en Svizra, quai mussa la retschertga. «Atgnamain na ma disturba quai era betg pli fitg», ri el. «La pandemia è stada ina tortura brutala, snuaivla (...). Nus avain vivì ina situaziun che ha chaschunà entras l'intschertezza e la malsegirezza ch’i ha dà cun la pandemia, bleras tensiuns, irritaziuns e frustraziuns ch'èn per part s'exprimidas a moda brutala», sa regorda il minister da sanadad. Ad el vai oz oravant tut per pussibilitar a mintgin la reintegraziun en la societad e per rinforzar ils lioms socials. «Quai è insatge che n’è anc betg passà ed ans fatschenta anc adina», conceda el.

En vista a las sfidas futuras exista il privel dal sa retrair

Malgrà ch'ils Svizzers han blera fidanza en il stadi, las instituziuns ed il model economic, sa fa ina gronda part quitads per las generaziuns futuras, uschia la retschertga. La Svizra ed il mund sajan bain confruntads cun sfidas enormas», di Alain Berset, «ma per el è il privel il pli grond quel ch'il pajais ceda a la tema e sa retira. «Sche nus giain questa via, vegnin nus a pirir ed ir en. Quai fiss ina catastrofa», avertescha il cussegl federal.

«Gist en ils temps ils pli difficils duvrain nus il curaschi e gust per l'avegnir. Qua stuain nus s'engaschar, betg mo per las proximas emnas, mabain per ils proxims onns, ils proxims decennis», di el. Ed il president da la Confederaziun fa endament ch’il 175avel anniversari da la Constituziun federala da 1848 vegn festivà quest onn, «in text innovativ, prospectiv, ordvart vigurus» ch’è dentant cumparì «en in temp da grondas tensiuns» a la fin d’ina guerra civila. «Nus duvrain oz il medem curaschi», concluda Alain Berset.

«Nus na pudain betg propi sa lamentar»

La populaziun generala è cuntenta cun sia vita, ma i dat era quitads.

Michel Decurtins

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/odd-orange-galliform_it_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

La populaziun svizra è per gronda part cuntenta cun sia vita. Quai è il resultat dad ina da las pli grondas retschertgas naziunalas insumma, incumbensada da la SSR. 61% da las persunas interrogadas han ditg ch'i giaja bain u fitg bain cun ellas, mo 5% n'èn betg cuntentas.

Sch'ins discurra cun las persunas en las differentas regiuns da la Svizra, sent'ins blera cuntentientscha ed auda blers motivs per esser cuntent: da la famiglia fin il clima, da la lavur fin l'aura. Ils motivs per la fortuna èn bain differents. Cuminaivel è però il sentiment d'esser cuntent cun sia vita.

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/flexible-violet-eagle_it_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Telegiornale spezial dals 23 d’avust 2023: Ils quitads da la populaziun svizra

La retschertga mussa dentant era varts negativas, cunzunt quai che pertutga la situaziun finanziala ed il dumber da persunas che sa sentan sulettas.

lls umans han sumegliantas temas, spezialmain ils custs da viver che s'augmentan d'in cuntin. Persunas pli veglias fan quitads per l'avegnir da lur uffants ed en general quitads pervi da catastrofas da la natira e pervi da la midada dal clima.

E per finir mussan tant la retschertga sco er las intervistas ina tscherta disfidanza envers la politica.

Ils Svizzers tranter cletg e quitads

È la Svizra ventiraivla?

Giais Vus gugent a currer? U chattais Vus chaminar memia lungurus e preferis sports da nischa sco bossaball? Tge che Vus preferis era adina, sche Vus faschais almain ina giada l’emna insatge corporalmain, tutgais Vus tar la maioritad da la populaziun svizra. E: pertge vali la paina d'esser Svizzer a l'exteriur?

Las cifras derivan da la retschertga «Co vai, Svizra?». L'avrigl ed il matg 2023 èn 57'778 Svizras e Svizzers che vivan en Svizra ed a l'exteriur sa cliccadas tras passa 300 dumondas.

Ils Svizzers a l'exteriur han pli pauc tema

Dus terzs da las Svizras e dals Svizzers (en Svizra ed a l'exteriur) sa vesan sco Svizzers. I na fa betg surstar ch'ils Svizzers a l'exteriur crain plitost che la vita en Svizra n'è nagina premissa per l'identificaziun cun il pajais. Tuttina tegna la mesadad dad els la Svizra per il meglier pajais da viver lien. Er sch'in terz d'els na vesa betg la naziunalitad svizra sco essenziala, è ella per ina gronda part da las Svizras e dals Svizzers a l'exteriur ina part impurtanta da lur identitad.

Las Svizras ed ils Svizzers a l'exteriur din che activitads dal temp liber ed amis en impurtants en lur mintgadi. Cun var 4.5 uras a di èn els a la testa en quests dus secturs, avant ils pensiunads ed ils divorziads. La vita en l'exteriur sco Svizra po schizunt avair in effect positiv sin la sanadad, quai mussa la retschertga. Svizras e Svizzers a l'exteriur pretendan d'avair main tema, d'esser pli quiets e main depressivs.

Il maletg che las Svizras ed ils Svizzers a l'exteriur sajan pli relaxed vegn rinforzà tras quai ch'ellas ed els din. Cumpareglià cun las Svizras ed ils Svizzers en Svizra – din els pli darar ch'els èn preoccupads en il mintgadi cun lur job, lur cumparsa u cun il giavisch da s'optimar.

Sche quai ha in connex cun il fatg ch'ils Svizzers a l'exteriur han la tendenza da midar la laschiva da letg mintg'emna, è ina dumonda averta. Els negligeschan dentant la nettegiada mez annuala da las fanestras, precis sco lur convischins en Svizra – sche era pli darar. Quai che pertutga l'occupaziun corporala desistan las Svizras ed ils Svizzers a l'exteriur plitost dal sport emnil, schebain che 64% fan almain ina giada per emna sport.

Areguard las elecziuns federalas quest atun èsi da constatar che la maioritad da las Svizras e dals Svizzers a l'exteriur è da buna speranza (79%) da pudair duvrar lur dretgs politics. Questa quota sa chatta dentant sut quella da las Svizras e dals Svizzers (91% che vivan en Svizra). Svizras e Svizzers a l'exteriur han pli paucs dubis che politichers svizzers vegnan a dar pled e fatg per lur cumportament sbaglià ed els han dapli confidenza en represchentants da l'economia. Areguard lur convischins paran els dentant dad esser main positivs: La fidanza è bler pli pitschna che tar ils Svizzers che vivan en Svizra.

Quai che pertutga la midada dal clima è ina clera maioritad da tut las persunas dumandadas da l'avis ch'ella vegnia chaschunada da l'uman e ch'i dettia in basegn d'agir direct. Ils Svizzers a l'exteriur sa sentan pli fitg en la responsabladad da la Svizra da far insatge cunter la midada dal clima, ma els èn era pli persvas che la Svizra vegn ad avair success sin plaun politic. Differenzas sa mussan er en la prontezza da prender mesiras per proteger il clima. Entant ch'igl è pli difficil per las Svizras e per ils Svizzers a l'exteriur che per las Svizras e per ils Svizzers a chasa da renunziar a lur chasa d'ina famiglia (37% na vulan gnanc ina tala), è la prontezza a l'exteriur pli gronda da reducir la temperatura dal stgaudament, da desister da stgaudaments d'ieli e da gas u da renunziar per part ad autos cun motors da carburant.

Co vai als Svizzers en l'exteriur?

Ina «democrazia viventa» dovria burgais malcuntents, di il politolog Marc Bühlmann

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/dutch-amethyst-aphid_fr_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Ina retschertga extendida sin incumbensa da la SSR ha intercurì l’atmosfera da las Svizras e dals Svizzers durant l’emprim quartal 2023. Marc Bühlmann, politolog e giast tar La Matinale la mesemna, ha remartgà co che la fortuna svizra influenzescha la vita politica dal pajais.

Ils resultats da l'enquista, a la quala bunamain 58'000 persunas èn sa participadas, mussan che mo 5% da las Svizras e dals Svizzers èn malcuntents. Quai na fa betg surstar Marc Bühlmann, perquai che la Svizra è en cumparegliaziun cun autras naziuns «sco adina in dals pajais ils pli ventiraivels dal mund».

En la retschertga d'opiniuns che gfs.bern ha fatg sin incumbensa da la SSR SRG vegn la vita professiunala dentant giuditgada pli negativ. Il directur da l'onn politic da la Svizra, ina publicaziun da Benchmark per analisar la vita politica en Svizra, renda attent ch'ins possia cuntanscher en il mund da lavur – ultra da la «facultad persunala» – la probabilitad ch'ins possia cuntanscher quai ch'ins vul, è pli cumplex en il mund da lavur che en il sectur privat u politic.

Auter che tar l'occupaziun na sutmineschan ils temas da discussiun betg la cuntentientscha generala da las Svizras e dals Svizzers. Ils umans na s'occupan betg mintga di da la midada dal clima u da la guerra, sco las partidas politicas e las medias. Lur incumbensa saja da «far attent a chaussas che na funcziunan betg uschè bain» per «ponderar davart quests temas», sco che Marc Bühlmann punctuescha.

Per chaschunar midadas dovra ina «democrazia viventa» burgais malcuntents cun l'abilitad u la voluntad da midar insatge. La politologa fa attent ch'i dettia ozendi blers interess divergents ch'i saja dentant grev da chaschunar midadas en Svizra.

Tgi che vul quai sto cumprovar ad auters individis fortunads, «conservativs» – che n’han betg in sentiment ideologic, ma che vulan mantegnair quai ch’els han gia – ch’i dat in problem.

Po questa toleranza collidar cun ils problems actuals da la Svizra, inclus la crisa climatica? Marc Bühlmann fa attent che la necessitad d’agir saja dapi ils onns sessanta e settanta in «mainstream da la politica» e che midadas «illico presto» sajan plitost il resultat da dictaturas.

Persunas singulas, tut tenor lur posiziun en il spectrum politic, n’èn betg exnum perina, sch’ina partida pretenda ina schliaziun d’urgenza per in tschert problem», di l’expert.

Uschia resta il sistem politic da la Svizra stabil, quai ch'è er d'engraziar al nivel general da la fortuna. Discurs e debattas vegnan fatgs en moda paschaivla, en spezial cun agid da la democrazia directa, e midadas s'avanzan mo plaun. La quota da cuntentientscha sa reflectescha er en la pitschna participaziun a las elecziuns dal Bundestag – var 50%.

La politologa da l'universitad da Berna è precauta areguard la correctadad dals resultats da la retschertga da la SSR. Persunas che sa fidan dapli da la scienza e da las medias ch'èn «ses cuntentas» na sa participeschan betg a questas retschertgas. Malgrà il grond dumber da participantas e da participants èsi perquai difficil d'esser propi represchentativ per la populaziun che viva en Svizra.

Ventira fa marsch

Chattai ora nua che Vus stais

Co definir il cletg? Pertge è la cuntentientscha en tscherts pajais pli gronda ch'en auters? In'analisa dal stadi d'anim il pli desiderà da l'umanitad.

Co eruir la cuntentientscha d'ina naziun e da sia populaziun? Il World Happiness Report sponsurisà da las Naziuns Unidas dovra dapi 10 onns ina retscha da parameters che cumpiglia il sustegn social, las entradas, la sanadad, la libertad, la generusadad e l'absenza da la corrupziun. La retschertga sa basa sin ina prova da controlla che consista da persunas a partir da 15 onns. Ellas respundan a dumondas punctualas tenor ina scala da 0 fin 10, 0 è il mender e 10 il meglier resultat.

Tut en tut èsi sa mussà ch'ins è pli curtaschaivel e taidla tiers meglier in a l'auter dapi la pandemia e la guerra en l'Ucraina che quai ch'igl era il cas avant Covid.

Finlanda, a la testa quei che reguarda la fortuna

Glindesdi, ils 20 da mars, il Di mundial da la fortuna, è questa statistica vegnida preschentada. Il sisavel onn en successiun maina la Finlanda la glista da rangaziun, suandada dal Danemarc e da l'Islanda. L'otgavla plazza occupa la Svizra che ha pers quatter plazzas en cumparegliaziun cun l'onn passà. L'Israel rumpa il «domini dal nord». Il pajais è sin il quart plaz avant l'Ollanda, la Svezia e la Norvegia.

Ils pajais da l'Europa dal Nord a la testa da questa rangaziun, reflecteschan il maletg d'ina societad solida, bainstanta e generusa, sauna e democratica. Sco ultims sin la glista figureschan il Libanon e l'Afghanistan, dals quals l'emprim è pertutgà d'ina ferma crisa economica ed il segund pajais ch'ha patì ferm da la guerra è sut la controlla dal reschim dals Taliban.

Ma è tut uschè linear? Il cas da l'Islanda

Per blers è la fortuna dentant in sentiment che cuntegna memia bleras variablas per al registrar en in schema. Prendain per exempel l'Islanda ch'è sin plazza trais. Tenor in studi actual da l'Organisaziun da cooperaziun e svilup economic (OECD) chatt'ins qua il pli grond consum d'anti-depressiva en l'Europa. Quel è sa dublegià ils ultims 20 onns en media en tut ils pajais europeics. En l'Islanda vegnan consumadas mintga di 153 tablettas per milli abitants.

Ma i dat anc auters facturs ch'ins sto resguardar. Ils analists da l'OECD rendan attent che quest augment saja d'attribuir ad ina meglieraziun da las capacitads diagnosticas, a la disponibladad da tractaments ed al svilup da directivas.

Sch'ins en la tematica co calcular la cuntentientscha, vegn ins conscient che s'avran cun mintga pass  novs scenaris, novs cuntegns. In auter aspect è per exempel quel dal clima. Las naziuns dal nord numnadas èn confruntadas cun climas crivs e cun envierns lungs e stgirs. Quai pudess far l'impressiun ch'igl è in pau difficil d'esser ventiraivel en quests pajais. Ma anzi, il cuntrari. Ruben Durante, in perscrutader talian, ha punctuà l’onn 2010 ch’in clima criv animescha ils umans a collavurar dapli e damai a sviluppar in bainesser pli robust, sco quai ch’igl è il cas en Svezia, en Finlanda ed en l’Islanda.

In auter studi che sa fatschenta mo cun il clima ans di però che la temperatura ideala per esser cuntent importa 22 grads. Pertge? Expertas ed experts australians e chinais che han fatg in studi cun dapli che 1.5 milliuns umans tranter ils Stadis Unids e la China han chattà ora che umans che vivan en zonas climaticas moderadas èn pli socials ed emoziunalmain pli stabils. In clima empernaivel pussibilitescha als umans d'ir pli savens giuadora, quai che augmenta las interacziuns socialas.

E quai è la dumonda da las dumondas: i dat duas opiniuns cuntradictoricas en connex cun quest tema. I dat quels che din ch'ins stoppia esser cuntent per esser ventiraivel e quels che din che considereschan la relaziun tranter pussanza economica e cuntentientscha sco factur indispensabel per esser cuntent. Er qua, sch'ins suonda l'idea da fin ussa, numnadamain quella ch'è resultada d'in studi dals dus purtaders dal Premi Nobel d'economia, Daniel Kahneman ed Angus Deaton da l'Universitad da Princenton. Els han costatà l'onn 2010 che la cuntentientscha en il mintgadi (en ils Stadis Unids) s'augmentia ensemen cun las entradas annualas, ch'ella sa stabilisescha però tar entradas che surpassan 75'000 dollars. Ina tesa ch'è lura vegnida contestada d'in docent da la University of Pennsylvania. Per chattar la repsota, han ils dus instituts decidì d'unir lur forzas per chattar la «vardad». E la resposta resultada: pli ritgs ch'ins è e pli ventiraivel ch'ins è, sch'ins è emoziunalmain stabil. Sch'ins viva dentant en cundiziuns disfortunadas, na van dapli entradas betg a pèr cun dapli cuntentientscha.

Suenter ch'ins ha avert ina matriosca ina suenter l'autra èsi anc adina grev da chapir co ch'ins po definir la cuntentientscha. En quest lieu dumandain nus per agid la sabientscha indiana ch'ans permetta da terminar quest artitgel cun ina constataziun che relativescha tut. La paraula raquinta da sis sabis tschorvs ch'inscuntran per l’emprima giada in elefant. Lur incumbensa è da descriver e da definir el cun tutgar be ina part dal corp da l'animal. L'emprim ha tutgà la tromba e di che l'elefant saja sco ina serp. Il segund charsina l'ureglia e pretenda ch'i sa tractia d'in ventagl. Il terz smatgà la cua e di ch'i sa tractia d'ina corda, il quart tutga il dent lung ed è segir ch'i saja ina lantscha ed il davos tutga il corp ed al descriva sco paraid. Nagin na po definir l'elefant sco quai ch'el è, ma el è segir ch'el ha descrit endretg el. Tenor noss avis vala il medem er per la cuntentientscha. I na dat nagins studis ch'ans pon dar in'idea cumplessiva da quest sentiment, mabain mo visiuns ed interpretaziuns parzialas da quest sentiment.

E-commerce, ritgezza - quai n'èn betg sinonims per cuntentientscha  

Ventira è ina Matrjoschka

La Svizra è in pajais per gronda part ventiraivel. Quai è il facit d’ina gronda retschertga da la SRG SSR. Tge schais Vus?

Vossa selecziun