Maldiever e baselgia tge che capita en Svizra

Dapli che 1000 cas documentads d'abus sexual en Svizra – critica per il management da cas da las diocesas

Scumbigl da cas, midadas da sacerdots d'in lieu a tschel, destrucziun da documents sensibels, nunaudiziun da perditgas, inculpaziun u isolaziun d’unfrendas, Omertà: Da las 136 paginas dal «Rapport davart il project da pilot concernent l’istorgia da l’abus sexual en il context da la Baselgia catolica en Svizra dapi la mesadad dal 20avel tschientaner», publitgà ils 12 da settember, resulta in maletg fitg cler davart l'abus durant decennis entaifer instituziuns religiusas en las sis diocesas svizras ed ordaifer da quellas. E naginas da las sis diocesas vegnan ora bain.

Es handelt sich um eine nationale Premiere: Noch nie wurde eine die ganze Schweiz umfassende Studie vorgelegt, die von einem unabhängigen Forschungsteam durchgeführt wurde, das rund 20 Archive von Institutionen innerhalb und ausserhalb der katholischen Kirche konsultierte und Zehntausende von Seiten an Dossiers sammelte, las und teilweise analysierte, um seinen Bericht zu verfassen. Darüber hinaus hat es ein Dutzend Interviews mit Personen geführt, die Opfer von sexuellem Missbrauch geworden sind. I sa tracta d’ina premiera naziunala: Anc mai è vegnì preschentà in studi cumplessiv per l’entira Svizra, realisà d’in team da retschertga independent che ha consultà var 20 archivs d’instituziuns entaifer ed ordaifer la baselgia catolica, legì e per part analisà dieschmillis paginas en dossiers per rediger ses rapport. Ultra da quai è vegnida manada ina dunsaina d’intervistas cun persunas ch’èn daventadas unfrendas d’abus sexual.

Ina lavur enorma che ha durà in onn ed en la quala èn vegnids identifitgads e per part analisads 1002 cas d’abus, betg mo da persunas minorennas. «Il project da pilot en Svizra è vegnì fatg memia tard», hai num, «Però a moda ordvart cumpleta.» Ils documents analisads èn numerus e pertutgan er instituziuns da furmaziun, vischnancas da baselgia, chasas d’orfens ed uniuns per uffants e giuvenils.

En tut èn vegnids identifitgads 510 accusads e 921 unfrendas d'abus. En 39% dals cas sa tracti tar la persuna abusada d'ina dunna, en stgars 56% d'in um, entant ch'ins n'ha betg pudì eruir en 5% la schlattaina a maun da las funtaunas disponiblas. Cun paucas excepziuns eran ils accusads exclusivamain umens. Da las actas analisadas resorta che 74% dals cas d'abus sexuals pertutgan minorens, schizunt novnaschids. En il sectur da la pastoraziun (lavur da spirituals ed auters collavuraturs ecclesiastics) hai dà cun 50% ils pli blers abus.

L'emprima organisaziun svizra per unfrendas d'abus sexual entaifer la baselgia catolica va enavos sin l'onn 2010 ed è naschida suenter ils scandals ch'ins aveva scuvert decennis avant en ils Stadis Unids, a Boston ed en l'Irlanda. In'unda che n'è mai tschessada e che ha inundà la baselgia e sfurzà ella ad ina politica da transparenza pli gronda.

La transparenza vegn dentant svalitada p.ex. tras il dretg ecclesiastic, il sistem giuridic da la baselgia, che regla tranter auter la conservaziun da documents entaifer las instituziuns ecclesiasticas. Questa lescha prevesa in archiv secret, nua che las actas dals process penals ecclesiastics vegnan conservadas e nua che mo l'uvestg ha access. Questas actas pon alura vegnir destruidas, «sch’ils delinquents èn morts u sch'ils cas èn vegnids terminads diesch onns avant cun ina condemnaziun, alura vegn mantegnida ina curta resumaziun dals fatgs».

«Fermas retegnientschas d'annunziar abus»

Unfrendas han difficultads da rapportar davart lur suffrientscha. Els han tema ch'ins na craia betg ad els. Intgins èn vegnids «disfamads» da collavuraturs da la baselgia. Il lung rapport suttastritga la difficultad e la vargugna da las confamigliaras e dals confamigliars d'annunziar abus, per part perquai ch'i deva savens ina relaziun d'engraziaivladad u da bainvulientscha envers il delinquent. Tar il modus operandi da la baselgia tutgava quella giada er la pratica da permetter a represchentants ecclesiastics da far midada entaifer ed er ordaifer da la Svizra.

Per l'avegnir han ils perscrutaders mess ensemen ina glista da propostas che cuntegnan l'installaziun da cussegliaders independents da la baselgia, la conservaziun da documents, dapli resursas per archivs, l'access ad archivs per tuts e novs studis davart quest tema.

Il document è il resultat d'ina cunvegna tranter la conferenza svizra dals uvestgs, la conferenza da las federaziuns da l'urden e d'autras cuminanzas, la conferenza centrala-catolica da la Svizra e l'institut istoric da l'universitad da Turitg.

Maldiever: Tge ch'è capità en Svizra

Abus en la Baselgia: «Jau hai snegà mia vita per viver ella uschè bain sco pussaivel»

Michel Decurtins

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/content-sangria-parrot-1_fr_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

In studi da l'Universitad da Turitg ha documentà en Svizra dapi l'onn 1950 passa 1'000 cas d'abus sexual en la baselgia catolica. Christiane Marmy è ina da las victimas. Ella discurra da sias experientschas tar RTS.

Cura ch'ella era in teenager, èn ils geniturs da Christiane Marmy ids a star a Losanna ed han supplitgà in fitg bun ami da la famiglia, in spiritual, da dar albiert ad ella en l'internat, per ch'ella possia finir ses onn da scola a Friburg.

«El vegniva pliras sairas ad emna. El saveva, nua che mia chombra era», di ella. «L'abus ha adina gì lieu en chombra, la notg.»

Christiane Marmy aveva quel mument 14 onns. «Jau aveva ina fatscha uschè innocenta che s’avriva gist per la vita», di ella e contempla fotografias veglias. «Igl è sco da ruinar ina flur che s'avra per flurir.»

L'abus ha adina gì lieu en chombra, la notg.

Trais mais è Christiane Marmy stada «dal tuttafatg en ils mauns» dal spiritual. Quella giada n'ha ella dentant raquintà a nagin da quai.

«Jau na ma regord betg ch’el m’avess ditg da taschair. Jau n’avess mai pudì discurrer cun insatgi da quai», sa regorda ella.

La dunna pensiunada declera ses taschair cun l'aut status ch'ils spirituals avevan en la societad avant 60 onns, cura ch'ils eveniments èn capitads.

«Quella giada era la societad ina societad dal cristianissem, ils spirituals eran enconuschents, ins als considerava sco dieus», di ella.

Christiane Marmy ha vivì onns a la lunga en snegaziun. «Viver mia vita uschè bain sco pussaivel», declera ella.

Ma il 2008, durant ina simpla discussiun, vegn tut endament ad ella. Ella raquinta da l'abus a sia sora,e lezza raquinta ad ella ch'ella saja medemamain vegnida surduvrada, dal medem spiritual, dentant bler pli ditg.

L’onn 2020 s'adresseschan las duas soras a l’uvestg Charles Morerod che dat ad ellas sia cumplaina attenziun ed invista en l'acta da l’attatgader. Ellas erueschan ch'il spiritual è vegnì inculpà d'abus sexual gia l'onn 1955, avant ch'el tutga ellas.

«El aveva gia gì avant problems. Igl ha dà ina denunzia d’ina famiglia ch’è n'è mai vegnida persequitada», declera Christiane Marmy.

Ella è bain segira che «la diocesa dess alarm ozendi», ma questa situaziun sustegna il maletg che la Baselgia stettia sur la lescha.

I dat dentant mecanissems che permettan da metter quels cas davant dretgira. Ils spirituals ed ils uvestgs pon sco mintg'autra persunas era vegnir citads davant dretgira.

Delicts cunter l'integritad sexuala vegnan teoreticamain era persequitads uffizialmain, senza ch'i dovria ina denunzia da la victima.

La finala prevesa il dretg ecclesiastic ch'il suspect d'abus sexual sto vegnir annunzià a las autoritads civilas, sch'igl exista il privel ch'el sa repetia.

Cumpareglià cun il dumber dals cas d'abus annunziads è il dumber da las proceduras giudizialas iniziadas dentant fitg pitschen.

Quai è d'attribuir al fatg ch'igl è grev da s'exprimer per las victimas, che valan termins da surannaziun e che la Baselgia tgira en general in cultura da secretezza.

Quella giada era la societad ina societad dal cristianissem, ils spirituals eran enconuschents, ins als considerava sco dieus.

Il rapport da l'Universitad da Turitg mussa che la Baselgia catolica ha ignorà las victimas, protegì ils delinquents e disfatg ils archivs engrevgiants. Quai che per consequenza che la responsabladad giuridica da la Baselgia vegn puspè messa en dumonda.

A Berna vegnan las represchentantas ed ils represchentants elegids a discutar la dumonda, sche la Baselgia è responsabla per l'agir da ses persunal. Perquai pudess ella vegnir fatga responsabla per ils abus commess da ses spirituals ed uvestgs.

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/fond-pink-whale_fr_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

En il cas da Christiane Marmy e da sia sora han ins bain udì lur plant, ma damai che l'attatgader è mort, na vegni mai a dar in process. Omaduas han dentant survegnì in'indemnisaziun finanziala da 20'000 francs.

«Mia sora è morta in pèr mais pli tard», raquinta Christiane Marmy. «Taschair sessanta onns a la lunga, lura curt avant la mort la renconuschientscha. Quai è stà in sbratg da liberaziun.»

Perquai encuraschescha Christiane Marmy oz ad autras victimas da tschertgar agid, cunzunt tar la Groupe de soutien aux personnes abusées dans une relation d'autorité réligieuse  (SAPEC), ina gruppa da sustegn per persunas ch'èn vegnidas malduvradas en ina relaziun d'autoritad religiusa.

«Cun SAPEC vulain nus dar a tut las victimas da s'exprimer, ed ellas vegnan udidas», di ella.

Taschair 60 onns a la lunga, lura curt avant la mort la renconuschientscha. Quai è stà in sbratg da liberaziun.

La SAPEC ha pussibilità ad ella d'inscuntrar autras victimas, da las qualas la gronda part ha interrut mintga colliaziun cun la Baselgia. Christiane Marmy enclegia ellas, ma sia cardientscha resta intacta.

«Quai è ina part da mia istorgia, ed jau pens ch’igl è impurtant che jau possia leger en tutta ruassaivladad questa istorgia cun tut l’agid che jau hai survegnì e cuntinuar mia via en calma», di ella.

L'attest d'ina victima

Quai di l'uvestg Joseph Bonnemain davart las mesiras da la baselgia

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/thick-baby-blue-gopher_de_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Istorichers han retschertgà en ils archivs da la baselgia catolica en l'entira Svizra cun guardar en spezial sin ils abus sexuals. L'examinaziun ha mussà 1002 cas d'abus dals onns 1950 fin oz. Uvestg Joseph Bonnemain davart las mesiras da la baselgia.

SRF News: Ch'i dat abus sexuals en la baselgia catolica è enconuschent dapi decennis. En auters pajais han ins cumenzà bler pli baud a tschertgar daco pir uss en Svizra?

Joseph Bonnemain: Primo, perquai che la Svizra è cumplexa. En quest pajais datti blers chantuns e differentas culturas vivan ina cun l'autra. Nus avain las organisaziuns ecclesiasticas dal stadi, q.v.d. las baselgias chantunalas, las diocesas ed er ils urdens. E da l'entschatta avain nus vulì che questas trais instituziuns collavurian en in studi sco quel. Fin che nus avain pudì persvader tuts hai duvrà temp e forza.

Nus duvrain exnum ina midada radicala da la cultura.

A medem temp duvrain nus exnum ina midada radicala da la cultura. Che betg pli las instituziun, la baselgia e ses bun num stattan en il center ed anc bler main ils delinquents, mabain las victimas ed ils umans. Nus duvravan temp per far sez questa midada culturala.

SRF News: In studi preliminar documentescha 1002 cas d'abus en la baselgia catolica en Svizra. Ed istorichers din che quai saja be il piz da la muntogna da glatsch, i vegnia anc bler dapli.

Joseph Bonnemain: Ils perscrutaders han animà dapli unfrendas da s’annunziar, sco era persunas che san da tals abus. Perquai vegnan segir bleras e blers a s'annunziar.

Tals abus laschan enavos plajas che restan l'entira vita.

Ma quai è bun. Nus stuain esser qua per ils umans, cunzunt per ils pli flaivels, per ils pli basegnus, per ils negligids, per tut quests umans che portan plajas. Pertge che tals abus laschan enavos plajas che restan l'entira vita.

SRF News: Dapi decennis protegia la baselgia delinquents empè d'unfrendas e zuppenta sistematicamain cas. Tge faschais Vus ussa spezialmain per las victimas?

Joseph Bonnemain: Nus avain decidì mesiras concretas. Per l'ina duai vegnir endrizzà professiunalmain in post d'annunzia independent per l'entira Svizra, per che victimas possian s'annunziar senza problems e vegnian tgiradas, accumpagnadas e sustegnidas là.

Las premissas d'admissiun per quellas e per quels che vulan lavurar pli tard en la pastoraziun daventan fitg severas.

Secundo daventan las premissas d'admissiun adina pli severas per quellas e per quels che vulan lavurar pli tard en la pastoraziun. Nus vegnin a fixar ils standards per ils tests psicologics per l'entira Svizra. Nus vegnin a professiunalisar ils dossiers da persunal per che tut dals collavuraturs ecclesiastics vegnia registrà e per che nagut na giaja a perder. Sche las persunas midan plazza tranter las diocesas, duessan lur dossiers pudair vegnir dads vinavant. Ultra da quai vegnin nus ad impedir e scumandar la destrucziun dad actas or dals archivs. Quai è gia vegnì realisà.

SRF News: Pia èsi surtut prevenziun che vegn fatga. Actualmain èn dentant plirs uvestgs en uffizi en la critica. Els èn ussa accusads sco uvestg d'examinar quests cas. Na stuess quai betg far ina persuna externa?

Joseph Bonnemain: Ideal fissi, sch’ina persuna independenta faschess quai. Actualmain n'è quai dentant betg pussaivel, perquai che la legislaziun dal 2019 prevesa che quai vegnia exequì d'in uvestg dal pajais. Mo per quest motiv hai jau acceptà l'incumbensa en moda fitg navidas. Jau la hai dentant acceptà cun la resolutadad da laschar influenzar mai da nagin. Jau vegn a studegiar tut ils fatgs, las actas, las intervistas e las enquistas en ina moda dal tuttafatg accurata ed a la fin metter en in rapport e trametter a Roma.

L'intervista ha manà Bigna Silberschmidt

Bonnemain davart las mesiras

Vegn la baselgia catolica propi a lavurar si ils cas?

Tge ch'ils uvestgieus din tar las novas cifras d'abus

La publicaziun dal studi da pilot davart il tractament da cas d'abus en la baselgia catolica en Svizra ha provocà in vast echo. Las reacziuns sin in'egliada.

Uvestg Büchel conceda sbagls: L'uvestg Markus Büchel da St. Son Gagl ha reagì sin ils resultats dal studi ed ha concedì sbagls. La retschertga cuntegna dus cas da S. Gagl. In da quels pertutga grevs maltractaments en ina chasa d'uffants a Lütisburg fin l'onn 1988. L'auter cas pertutga in sacerdot ch'è accusà dapi il 2002 pervi d'abus sexual. El è ussa vegnì accusà. Malgrà che omadus cas èn crudads en emprima lingia en il temp d'uffizi da ses antecessur, saja quai la negligientscha da l'uvestg Buechel da betg controllar las investigaziuns da ses antecessur.

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/secure-magenta-mandrill_de_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Avat da Saint-Maurice lascha pussar ses uffizi: Jean César Scarcella, avat da Saint-Maurice, ha annunzià ch'el laschia pussar ses uffizi fin che las investigaziuns cunter el sajan a fin. Ad el vegn rinfatschà abus sexual e ch'el haja taschentà tal. Cunter el investighescha l'investigader spezial apostolic Joseph Bonnemain. Lez è vegnì nominà dal concil episcopal, il gremi a Roma, ch'è responsabel per talas inculpaziuns.

Diocesa Lugano empermetta meglieraziun: La diocesa da Lugano discurriva d'ina «midada definitiva». Tenor il studi da pilot dals istorichers èn numerus documents vegnids destruids en la diocesa da Lugano durant ils onns 1990. Ultra da quai è l'archiv vegnì manà durant blers onns da collavuraturs betg scolads dapi blers onns. I saja impussibel che la diocesa da Lugano na surpiglia nagina culpa, ha ditg l'administratur apostolic da la diocesa da Lugano, Alain de Raemy. Las victimas stoppia vegnir rendì giustia, ha el ditg. Sco meglieraziun concreta ha de Raemy numnà la pussaivladad d'endrizzar in center d'annunzia independent per cas d'abus sexuals. La cumissiun ch'exista oz per tals cas è ina part da la diocesa da Lugano sezza.

Pledoyer per la midada culturala: L'uvestg da Losanna, Genevra e Friburg, Charles Morerod, ha numnà il studi da l'universitad da Turitg «schoccant». El ha ditg ch'il rapport mussia danovamain il nausch tractament da cas d'abus en la baselgia. «Nus ans engaschain per ina midada da cultura entaifer la baselgia», ha declerà Morerod. Tenor il SonntagsBlick vegn renfatschà ad el sez da betg avair intervegnì suenter che cas d'abus èn vegnids enconuschents. El duai schizunt avair promovì in sacerdot en dumonda. Envers las medias ha uvestg Morerod n’ha betg vulì commentar vinavant las reproschas ed ha ditg ch’ils «fatgs sajan vegnids surdads als posts cumpetents», q.v.d. a la giustia statala ed ecclesiastica. El ha ditg ch'el na veglia betg sa maschadar en en las investigaziuns. Curt suenter sia decleraziun è Morerod vegnì ospitalisà. Igl era ina sanganada dal tscharvè d'in accident cun velo avant in pèr mais. L'operaziun saja ida ora en bain, ha ditg la diocesa.

Offerta da demissiun a Sion: L'uvestg Jean-Marie Lovey ha snegà d'avair savì da u d'avair taschentà cas d'abus. En tut duai quai avair dà dapi il 2015 19 cas en la baselgia catolica en il Vallais. Sche las investigaziuns pertutgan el persunalmain, veglia el demissiunar. «Jau n’hai betg destruì in document da questa domena en ils archivs», ha el sincerà a las medias.

Quai din ils uvestgieus dals cas

Las dretgiras na s'occupan betg exnum da cas d'abus sexual en la Baselgia

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/running-fuchsia-swallow_fr_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

In studi da l'Universitad da Turitg ha scuvert che passa milli persunas èn vegnidas malduvradas sexualmain en la Baselgia catolica da la Svizra, e quai dapi ils onns 1950. Ussa sa tschenta tranter auter la dumonda, sche las dretgiras vegnan a sa fatschentar cun quests cas.

La gronda maioritad dals delicts cunter l'integritad sexuala vegnan proseguids uffizialmain, q.v.d. senza che la victima stoppia far ina denunzia. ll problem è però: las indicaziuns davart ils abus èn incumplettas e n'èn betg cuntegnidas en il studi da l'Universitad da Turitg.

Ni la polizia ni las autoritads giudizialas n'èn ablas d'eruir la data ed il lieu dals abus denunziads. Dapi la publicaziun dal studi n'èn betg vegnids enconuschents novs cas, cun excepziun da quels che ha annunzià in anteriur vicari l'entschatta da settember. Quels vegnan actualmain examinads da las autoritads dals chantuns Vad e Friburg.

Era las perscrutadras ed ils perscrutaders pon annunziar abus. En il contract per quest studi cun la Conferenza dals uvestgs svizzers ha il team da l'Universitad da Turitg fixà ch'el po far ina denunzia, sch'el vesa in act chastiabel. Intgins dals cas eruids eran però gia l'object d'ina procedura penala.

La rapportaziun en las medias davart quest studi pudess effectuar ulteriuras denunzias, uscheditg ch'ils fatgs n'èn betg surannads. Era perditgas pon annunziar abus. En in tal cas contactass la polizia en in emprim pas la victima presumabla per la dir ch'ins stettia a disposiziun per in discurs,  ha declerà il procuratur public da Neuchâtel il venderdi en l'emissiun da RTS La Matinale.

La victima po però refusar da s'exprimer. Pierre Aubert conceda: «I para difficil da pudair fundar in'inculpaziun avunda solida "mo sin ils pleds da terzs", entant ch'ils abus capitan savens davos ischa serrada.»

Camille Perrier Depeursinge, professuressa per dretg penal a l'Universitad da Losanna, punctuescha en in'intervista cun La Matinale quant grev ch'igl è per il sistem da giustia da tractar quests cas d'abus sexual. Per l'ina na sajan las victimas betg identifitgadas u na possian betg vegnir identifitgadas. E cunquai ch'ils acts èn per part capitads ditg en il passà, èn ils delinquents presumtivs tut tenor vegls u morts.

Per l'autra existia il privel ch’ina persuna pertutgada vegnia implitgada en ina procedura «ch'ella na vul gnanc e che po esser fitg dolurusa per ella». Perquai èsi «chapibel che las autoritads da persecuziun penala n’intervegnan betg precipitadamain suenter la publicaziun dal rapport», uschia l’advocata.

En cas d’in abus «che ha natiralmain consequenzas psicologicas desastrusas», pon las victimas sa drizzar l’emprim ad in post da cussegliaziun per victimas da criminalitad LAVi ch’i dat en tut ils chantuns, declera l’advocata Joëlle de Rham-Rudloff en il Forum da RTS. Latiers tutgan il sustegn psicologic ed ils bons per la cussegliaziun giuridica.

La prontadad d'instradar ina procedura penala dependia dentant da las «resursas» da mintga singula persuna, declera l'experta da dretg penal. Entant ch'igl è per certas persunas «impurtant da far ina denunzia, independentamain dal resultat da la procedura», po quai esser per autras ina chargia psichica insupportabla da stuair enumerar adina puspè en detagl l'abus suffrì.

Las persunas pertutgadas èn er exponidas ad ina «victimisaziun secundara», perquai che lur pled vegn mess en dumonda e che mintga cuntradicziun vegn renfatschada, «cunquai ch’ins na fa naginas notizias en cas d’in abus sexual».

Era sche «la procedura penala è ina tortura», constatescha Joëlle de Rham-Rudloff ch'il sistem da giustia svizzer saja sa meglierà cun l'introducziun d'ina nova legislaziun il 2007, la LAVi.

«Grazia a locals separads e vaiders stgirentads na vegnan las victimas betg pli confruntadas visualmain cun l'attatgader durant lur deposiziun». Sche uffants fan part d'ina audiziun, «vegn quai fatg tenor directivas fitg stringentas e da funcziunarias e da funcziunaris da polizia  scolads spezialmain sin quel sectur», declera ella.

L’experta punctuescha che tant las advocatas ed ils advocats sco er il persunal dals centers LAVi «sustegnan ils umans». Las procuraturas publicas ed ils procuraturs publics e las derschadras ed ils derschaders èn pli e pli sensibilisads da prender encunter talas decleraziuns e da las analisar.

Temas en il radio: Anouk Pernet e Robin Baudraz

Co examinescha la giustia ils cas?

Tscherts delinquents sexuals na vegnan eventualmain betg chastiads

Tar ils passa milli cas d'abus en la baselgia catolica sa tschenta la dumonda da las consequenzas penalas

Grevs delicts sexuals èn delicts persequitads d'uffizi – la procura publica sto instradar investigaziuns uschespert ch'ella survegn indizis concrets per in tal delict. Quai po ella dentant mo far, sch'ils cas n'èn betg surannads.

I na dat bain nagina surannaziun per grevs abus sexuals d'uffants sut 12 onns, quai vala dentant mo per cas che n'eran anc betg surannads l'onn 2008. Lura era vegnida acceptada l'uschenumnada iniziativa da la surannaziun nunpussaivla.

Dals 1002 cas d'abus entaifer la baselgia catolica identifitgads en il studi èn succedids mo 67 tranter ils onns 2010 e 2023. Ils blers èn succedids tranter ils onns 1950 e 1970. Consequentamain èn quels surannads.

Differentas procuras publicas vegnan activas

Tuttina daventa il stadi uss - suenter la publicaziun dal studi - activ. La procura publica dal chantun Son Gagl examinescha il studi actualmain davart eventuals delicts uffizials, sco ella ha ditg sin dumonda da radio SRF. Las procuras publicas dals chantuns Vallais e Grischun fan il medem.

I na saja dentant betg stà simpel d'identifitgar ils delinquents anonimisads, uschia la procura publica dal Grischun. Ella spera perquai ch'il rapport encurascheschia victimas da far denunzias penalas. Quai faschess bler pli simpla la lavur da la procura publica.

Tenor indicaziuns dal center d'annunzia per delicts sexuals da la conferenza svizra dals uvestgs dettia il cas, che las unfrendas na vulan betg ch'i vegnia instradà ina procedura penala.

Ina procedura penala po esser fitg pesanta e re-traumatisanta.

Quai chapescha La cussegliadra da l'agid a victimas Agota Lavoyer bain: «Ina procedura penala po esser fitg pesanta e re-traumatisanta.»

En spezial l'abus sexual d'uffants saja savens in delict che vegnia commess repetidamain, accentuescha ella. Perquai fiss ina accusa impurtanta per pudair proteger ulteriuras victimas potenzialas.

Er Adrian Loretan, professer per dretg canonic e dretg eclesiastic a l'universitad da Lucerna, è da l'avis ch'il stadi stoppia vegnir activ. I na basta betg che mo la baselgia sezza examinescha ils cas. «Mo il dretg statal po crear ina conscienza da malgiustia», è el persvas.

Victimas na pudessan betg vegnir protegidas en il dretg ecclesiastic, perquai ch'il dretg ecclesiastic examinescha mo, sche la violaziun è ina violaziun dal celibat (fin il 2017, annotaziun redaziun «dialog»). E quai, ha el ditg, saja bain in putgà, ma in che po vegnir perdunà tras la penetienza.

Uschia èn pia intgins sacerdots simplamain vegnids dischlocads en in auter lieu suenter ch'igl è vegnì enconuschent in cas d'abus.

La publicaziun dal studi ha fatg reponderar la baselgia a Son Gagl. L'uvestg ha fatg ina denunzia penala cunter in sacerdot ch'è vegnì accusà avant intgins onns d'abus.

Ina cumissiun interna d'experts da la baselgia ha intercurì da lezzas uras il cas, las renfatschas èn però vegnidas refutadas. Sin ina conferenza da pressa ha l'uvestg ussa concedì che quai saja stà in sbagl e ch'i fiss stà meglier da sa volver lezza giada a la polizia.

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/required-gold-roadrunner_de_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Tscherts delinquents senza chasti

Reacziuns da la basa da la baselgia catolica

Laics ch'èn s'engaschads onns a la lunga per la baselgia exerciteschan entant critica vid uvestgs e sacerdots. Ed: els pretendan refurmas fundamentalas. Uschiglio na vesan els nagin futur per la baselgia catolica.

Markus Greiner lavura dapi 16 onns en l'administraziun da la baselgia ad Aarau – en il fratemp sco president da la plaiv cirquitala. Suenter il rapport davart ils cas d’abus sexuals en la baselgia catolica sa sentiva el l’emprim sfratgà: «Plaunsieu crescha en mai era la gritta surda quant ditg che la baselgia dovra per sa confruntar cun quest problem difficil e terribel.» I saja era gritta envers la baselgia catolica sezza, di Greiner.

Greiner di ch'i giaja a blers catolics, cun ils quals el haja discurrì ils ultims dis, tuttina. Ed intgins veglian anc ir in pass vinavant: «Els na pon betg pli tolerar quests cas d'abus e la moda e maniera co che la baselgia uffiziala va enturn cun els, ed els pondereschan da bandunar la baselgia.» Ussa quinta el cun ina vaira unda – e: «Jau poss chapir mintgin che di: ».

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/wide-gold-thrush-1_de_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

El veglia dentant s'engaschar vinavant per la baselgia e fa attent che la baselgia fetschia era dal bun, per exempel per fugitivs e povers.

Novas structuras ed aboliziun dal celibat

Ma: La structura da pussanza ierarchica en la baselgia catolica, l’intransparenza e la discriminaziun da dunnas stoppian vegnir midadas, di Greiner. Il president dal cussegl-baselgia catolic a Winterthur, Hans Hollenstein, approvescha. El beneventia che l'uvestg da Cuira, Joseph Maria Bonnemain, examineschia uss il scandal d'abus – ma novas structuras sajan necessarias uschè spert sco pussaivel.

Hollenstein vesa in problem tar ils uvestgs. Els hajan a medem temp ina funcziun executiva e giudiziala, di el. «I sto dar ina autoritad d’investigaziun independenta ed ina dretgira independenta sin il plaun diocesan». Ils uvestgs sezs na sa sentan betg pli bain en lur rolla dubla.

Sexualitad è ina part da la vita umana – e sch’ins duai supprimer quai per vita duranta, per exempel sco sacerdot, è quai ina incumbensa nunpussaivla per umens giuvens.

Era Hans Hollenstein, ch'era pli baud commember da la regenza da Turitg per la PCD, l'Allianza dal center dad oz, adressescha era dumondas da princip. Per el èsi cler: Il celibat sfurzà sto vegnir abolì e la baselgia dovra urgentamain ina morala sexuala pli averta: «Sexualitad è ina part da la vita umana – e sch’ins duai supprimer quai per vita duranta, per exempel sco sacerdot, è quai ina incumbensa nunpussaivla per umens giuvens.

Las dunnas duessan er dastgar lavurar sco plevonessas

E na be il celibat metta Hollenstein en dumonda. El pretenda er cun insistenza che las dunnas dastgan lavurar sco plevonessas. Ins possia emprender da la baselgia refurmada, nua che bleras plevonessas prestan fitg buna ed impurtanta lavur, di el.

Questa cumbinaziun quasi toxica da questas structuras da pussanza ierarchicas e mo umens en posiziuns da pussanza – quai po esser privlus.

Era Markus Greiner approvescha. La situaziun actuala en la baselgia catolica saja insupportabla, di el. «Questa cumbinaziun quasi toxica da questas structuras da pussanza ierarchicas e mo umens en posiziuns da pussanza – quai po esser privlus», è el persvas ed aschunta: Quai possia propi promover abus.

Las pretensiuns da la basa catolica èn cleras. La dumonda decisiva è sche e quant svelt che la direcziun spirituala da la baselgia vegn a reagir. In chaussa para segira: Senza refurmas vastas na vegn la baselgia catolica probabel betg da restabilir sia credibladad.

I rampluna a la basa

Las entradas da taglia dals uvestgs vegnan en il visier

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/victorious-gold-guppy_fr_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Suenter las revelaziuns davart abus sexuals entaifer la baselgia ha la conferenza centrala da la baselgia catolica svizra (CRC) dubis, che la situaziun vegnia a sa midar senza squitsch. Quest organ smanatscha cun reducziuns da taglia per ils uvestgs. Per Frédéric Favre, cusseglier guvernativ dal Vallais, ston las autoritads chantunalas avair in dretg da cogestiun tar las activitads da la baselgia.

"Wir sind nicht mehr in der Lage, den Bischöfen zu vertrauen, dass sie bereit sind, die Strukturen und die Situation ausreichend zu verändern, um den sexuellen Missbrauch zu verringern", sagte Urs Brosi, Generalsekretär der Römisch-Katholischen Zentralkonferenz der Schweiz (RKZ), in der 19:30 Uhr Sendung des französischen Fernsehens RTS. «Nus n’essan betg pli abels da fidar dals uvestgs ch’els sajan pronts da midar avunda las structuras e la situaziun per sminuir l’abus sexual», ha ditg Urs Brosi, secretari general da la Conferenza centrala roman-catolica da la Svizra (CRR), en l’emissiun 19:30 da RTS.

En Svizra vegn uschia fatg per l'emprima giada squitsch sin la baselgia cun daners. Paucs dis suenter las revelaziuns da numerus cas d'abus sexual tema la CRR ch'i na vegnia a sa midar nagut.

En la pressa da la dumengia empermetta la ministra cumpetenta per tranter auter chaussas da religiun turitgaisa Jacqueline Fehr da pretender pled e fatg. «Las cundiziuns ch'èn colliadas cun las contribuziuns statalas èn in levgiament efficazi per franar il spustament da refurmas», declera ella. Tenor il Blick survegn la baselgia catolica da Turitg cun stgars 165 milliuns francs ad onn ils pli blers daners en Svizra.

La baselgia catolica en Svizra rimna mintg'onn passa ina milliarda francs. Quels vegnan incassads principalmain tras taglias da las burgaisas e dals burgais e da las interpresas, ma er tras contribuziuns dal maun public.

En la Svizra franzosa vegnan incassadas taglias da baselgia en ils chantuns Giura, Friburg e Vallais. Il chantun Vad sustegna finanzialmain la baselgia cun ina part da sias taglias generalas. A Genevra ed a Neuchâtel prevesa il chantun mo ina contribuziun facultativa.

Sche nus concedin sustegn finanzial, pudain nus cun raschun spetgar ch'ils malfatgs disgustus ch'èn vegnids scuvrids na sa repetian betg.

Quest manetsch finanzial pudess dar als politichers in dretg da cogestiun. Dentant han ils chantuns catolics Vallais e Friburg, che han dà intervistas a 19.30, reagì different: «Sche nus concedin sustegn finanzial, pudain nus cun raschun spetgar ch'ils malfatgs disgustus ch'èn vegnids scuvrids na sa repetian betg.», di Frédéric Favre (Partida liberal-radic), cusseglier guvernativ dal Valais che ha da guardar da las instituziuns. «Nus avain il dretg da far squitsch, era il squitsch finanzial», punctuescha il minister.

In auter chantun, in'autra opiniun. Il cusseglier guvernativ friburgais Jean-Pierre Siggen (Allianza dal center) è pli retegnì. El è da l'avis ch'ins na possia betg simplamain sistir l'incassament da questa taglia per smanatschar u far squitsch. «Cunquai ch'il stadi ha regularmain relaziuns cun la baselgia, pon ins quietar la populaziun preoccupada che nus  observain che la baselgia funcziunia bain e las mesiras ch'ella prenda», manegia il schef da la direcziun da finanzas.

Entradas da taglias per uvestgs

Chattai ora nua che Vus stais

Abus en baselgia, pertge na s'annunzian las victimas betg en il Tessin?

Tschintg cas en il chantun en quasi 15 onns – critica envers l'administraziun da l'archiv da la diocesa da Lugano

Tschintg cas en stgars 15 onns? Memia paucs: Tar las cifras dal rapport davart ils abus entaifer la baselgia catolica dat en egl il pitschen dumber d’unfrendas annunzià en il Tessin. Ils perscrutaders turitgais han discurrì d'ina ferma retegnientscha da s'annunziar, cunquai ch'i na dettia gnanc ina associaziun che s'occupa en causa. «Mintg’onn hai jau stuì trametter las datas a la cumissiun naziunala, ed jau sun vegnì dumandà, pertge ch’i na dettia naginas», di Fabiola Gnesa, derschadra e parsura da la cumissiun d’experts da la diocesa, en in’intervista cun la RSI e declera questa retegnientscha cun in «problem cultural». «Jau na crai betg che nus stoppian far mea culpa», per betg avair pudì persvader las persunas pertutgadas da sa volver al post correspundent, di ella, ma lura dat ella tiers: «Nus avain l’incumbensa da rimnar las decleraziuns da perditgas, nus na pudain betg ir a la tschertga da quellas, e quai è il cunfin da las directivas. Segiramain pon e vegnan ins a far dapli.» Ils experts punctueschan quant impurtant ch’igl è che questas cumissiuns vegnian era propi percepidas sco independentas. «Nus avain lavurà stediamain persuenter d’intermediar in maletg da transparenza, e forsa ha gist quai mancà», ha Gnesa concedì. 

La cumissiun saja bain colliada cun la diocesa, haja dentant adina lavurà «transparent ed autonom». Ma era autras vias sajan avertas per las unfrendas, sco per exempel l’agid per victimas dal chantun Tessin. L’administratur apostolic, monsignur Alain De Raemy, ha supplitgà d’avair in’ureglia averta per tuttas denunzias en il sectur ecclesiastic. Ed el po purtar in dossier fin a la cumissiun d’indemnisaziun a Turitg, senza infurmar la diocesa.

La difficultad d’identifitgar eventuals cas en il Tessin stat er en connex cun l’administraziun da l’archiv da la diocesa da Lugano. Ils perscrutaders han chattà chistas cun documents ch’eran «ordinads a moda summarica tenor temas». Ma betg mo quai: En l’archiv secret èn ils documents areguard ils abus sexuals - ma era davart cumportaments en ils egls da la baselgia problematics sco las relaziuns cun umens e cun dunnas creschidas - fragmentads. Quai pervi da la pratica d’archivaziun. E quai engrevgescha la reconstrucziun dals cas. Pliras funtaunas inditgeschan er la destrucziun da documents senza la resumaziun prescritta. I vegn rapportà che l’onn 1995 haja – tenor ina brev dal vicari general al nunzi apostolic – in sacerdotal da l’uvestg da lez temp, Eugenio Corecco, survegnì l’ordra da brischar documents davart abus sexuals. Cur ch'el è vegnì contactà dals perscrutaders ha il sacerdot respectiv dentant snegà quai «uschia ch’igl è nunpussaivel da confermar la destrucziun da documents cun segirtad».

Cass spezial Tessin?

Abus sexual en la baselgia catolica – in problem global

La Svizra ha prendì peda cun in studi independent davart l'abus sexual en l'ambient da la baselgia roman-catolica. Quai mussa ina cumparegliaziun cun auters pajais sco ils Stadis Unids.

L'onn 2002 ha in team da schurnalists dal «Boston Globe» scuvrì in sistem da taschentada e da spustaments d'in lieu a tschel da sacerdots en la archidiocesa da Boston. Per lur investigaziun èn els vegnids undrads cun il premi Pulitzer.

Dapi lura è l'abus sexual da spirituals, conventuals e collavuraturs ecclesiastics da la baselgia catolica preschent en la debatta publica. L'elavuraziun dal tema ha però cumenzà gia pli baud.

USA: Il 1985 aveva il «Doyle Report» mussà che l'archidiocesa Boston aveva dà ora 10 milliuns dollars per zuppentar cas d'abus sexual. Ils auturs dal rapport han fatg cler ch'ina elavuraziun transparenta saja necessaria per restar credibel sco baselgia.

L'onn 2004 è vegnì publitgà in rapport intern da la baselgia catolica davart la crisa da la baselgia catolica en ils Stadis Unids, sco er in studi independent che ha identifitgà tranter ils onns 1950 e 2002 10'667 cas pussaivels d'abus sexual e 4'392 accusads. Cunzunt advocats èn stads il motor davos las investigaziuns.

Irlanda: Il 1995 ha il cas d’in sacerdot ch’aveva malduvrà sur onns passa 90 uffants provocà indignaziun. L'onn 1997 ha la regenza irlandaisa surpiglià la responsabladad per abus sistematics en instituziuns ecclesiasticas pervia da las stretgas colliaziuns tranter il stadi e la baselgia en l'Irlanda.

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/steady-gold-mosquito_de_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

En spezial èn enconuschents rapports ord chasas d'uffants catolicas. L'onn 2002 han ins fatg in'examinaziun uffiziala sut il squitsch da funcziunaris statals. Ulteriuras retschertgas en diocesas ed en chasas d'uffants èn suandadas.

Germania: 2002 han ils uvestgs tudestgs reagì sin ils scandals en ils Stadis Unids ed en l'Irlanda cun directivas co ir enturn cun abus sexual. Pir suenter che reporters han scuvrì maltractaments en il Canisius-Kolleg a Berlin, han ils uvestgieusins examinà archivs ed actas da persunal.

L'onn 2014 è vegnì incumbensà in studi independent che ha identifitgà 1'670 persunas suspectadas e 3'677 unfrendas per ils onns 1946 fin 2014. Singulas diocesas han er dà l'incumbensa da far studis per lur uvestgieu.

Frantscha: Il 2016 èn vegnids scuverts plirs cas d'abus. L’archuvestg da Lyon, cardinal Philippe Barbarin, che duai avair zuppentà abus dal sacerdot Bernard Preynat, è vegnì sut la marella.

Suenter l'annunzia da la «affera Preynat-Barbarin» han uvestgs e cuminanzas religiusas laschà far il 2018 in studi independent. En quel vegn tschantschà da 330'000 persunas pertutgadas e da 2'900 fin 3'200 inculpads.

Portugal: 2021 han uvestgs laschà far in studi independent ch'è vegnì publitgà quest onn. Dapi l'onn 1950 duai quai avair dà dapli che 4'800 cas d'abus sexual entras spirituals e collavuraturs da la baselgia.

Italia: Il 2022 ha l’organisaziun d’unfrendas «Rete l’ABUSO» publitgà in rapport. In studi independent manca.

Pologna: I dat strusch ina debatta davart quest tema en la societad. Fin ussa na datti betg in studi independent cumplessiv.

Spagna: Era en Spagna na datti fin ussa nagina elavuraziun sistematica. La baselgia catolica na vul betg. Las medias fan dentant attent sin cas d'abus sexual. La gasetta «El Pais» rimna els dapi il 2018 e vegn sin stgars 1'000 cas.

Co elavuran auters pajais ils scandals?

Tge vegn suenter las revelaziuns da la baselgia catolica svizra davart l'abus sexual?

In'examinaziun uffiziala da la baselgia roman-catolica en Svizra ha constatà dapi l'onn 1950 passa 1000 cas d'abus sexual. Il Vatican ha er ordinà in'inquisiziun cunter clericals catolics da la Svizra. In sguard sin il temp suenter las relevaziuns che han scurlattà la baselgia.

In studi cumplessiv davart abus sexuals tras sacerdots catolics ed auters en Svizra, ch'è vegnì incumbensà da la conferenza svizra dals uvestgs e ch'è vegnì manà da dus istorichers da l'universitad da Turitg, ha purtà dapi l'onn 1950 passa 1000 cas, tranter quels 510 accusaziuns. Cun paucas excepziuns eran ils inculpads masculins. Pli che la mesadad da las unfrendas eran umens u buobs, e trais quarts dals documents han mussà maldiever sexual da minorens.

Als perscrutaders èn vegnids empermess ulteriurs CHF1.5 milliuns ($1.68 milliuns) per cuntinuar cun il studi fin l'onn 2026.

Mea culpas dals manaders catolics en Svizra

Dapi la novitad han manaders catolics da l'entir pajais tegnì conferenzas da pressa u publitgà decleraziuns per sclerir lur posiziuns, per sa perstgisar, per annunziar denunzias penalas cunter persunas suspectadas u per empermetter midadas.

«Sco instituziuns ecclesiasticas surpigliain nus ina gronda responsabladad», uschia la conferenza dals uvestgs svizzers. Commembers da l'ierarchia ecclesiastica «ston sa confruntar cun questa culpa» e las consequenzas necessarias, han els agiuntà.

«Nus ans engaschain per ina midada culturala entaifer la baselgia», ha declerà Charles Morerod, uvestg da Losanna, Genevra e Friburg. El sustegna propostas da refurma sco novas structuras instituziunalas per annunziar cas, per controllar psicologicamain candidats da l'uffizi sacerdotal e per scumandar da destruir documents davart cas d'abus.

Morerod vegn supponidamain inculpà da betg avair intervegnì ensemen cun Jean-Marie Lovey, l'uvestg actual da Sion. Omadus na sclaudan betg ina demissiun. La mesemna è Morerod vegnì transportà en l'ospital per sa suttametter ad in'operaziun.

Acziuns pli dira e la transformaziun dal sacerdot

«Nus schain ad els dapi diesch onns da far insatge cunter ils delinquents e nagut n’è sa muventà. Quai che las unfrendas ston udir oz è: 'I ha dà abus e nus vegnin a decretar sancziuns'. Ma la baselgia na sancziunescha per il mument betg persunas», ha ditg Sylvie Perrinjaquet, la presidenta da la CECAR (Commission d’écoute, de conciliation, d’arbitrage et de réparation). ina cumissiun independenta per abus sexual, a la televisiun svizra RTS.

Jacques Nuoffer, il parsura da la gruppa svizra per l'agid a victimas SAPEC, ha lamentà che la structura da la baselgia saja «in problem e frania tut». «Mintga uvestg è independent ed ha tut la pussanza», ha el ditg.

Per garantir midadas internas, duessan ils laics entaifer la baselgia survegnir dapli pussanza, argumentescha Laurent Amiotte-Suchet, sociolog da religiun a la Scola da scienzas da sanadad dal Vad. Igl è impurtant che las pretensiuns da la basa cuntanschian «il spitg da la piramida» per transfurmar l'instituziun tras ses cussegls religius, ha el ditg a RTS.

«Nus stuessan era pruvar da transfurmar il sacerdot tar in uman normal» ha el agiuntà.

Nuoff spera che scolas e claustras religiusas vegnian a profitar da l'occasiun d'animar victimas, da s'annunziar e denunziar cumportament «nunacceptabel» dal passà. El giavischa era d'endrizzar in center naziunal da contact per unfrendas sco era dapli meds per perscrutar ils aspects giuridics, psicologics e sociologics per dilucidar vinavant il problem da l'abus entaifer la baselgia.

El vesa ch'i dettia anc bler da far. «Ils tests psicologics dals sacerdots fissan in pass en la dretga direcziun», ha el ditg a RTS. «Las mesirass annunziadas da la Conferenza dals uvestgs svizzers ston anc vegnir perfecziunadas. Per il mument èn quai be pleds. Nus stuain vesair tge che capita. Lura pudain nus gidar a concepir las chaussas a moda pli clera ed effectiva.»

Co vinavant suenter las revelaziuns?

Passa milli cas d'abus sexual en Svizra – critica per il management da cas da las diocesas. Po la Baselgia catolica elavurar ils cas?

Vossa selecziun