La migraziun stuess vegnir definida sco problem europeic

I duvrass quotas co che las migrantas ed ils migrants duain vegnir repartids. Ed i duvrass mecanissems effizients per las repatriaziuns. In'analisa dal correspundent da SRF, Peter Voegeli.

Cura che 566 persunas èn najadas avant Lampedusa avant diesch onns, era l'Europa spaventada. Spaventada, perquai ch'ella na pudeva betg pli guardar davent. Pertge enfin quest october 2013 n'aveva l'Europa betg reagì sin ils cloms d'agid da l'Italia.

La cunvegna da Dublin aveva pussibilità als blers pajais europeics da tractar cumadaivlamain il problem da migraziun: persunas che arrivavan sur in stadi terz segir pudev'ins trametter enavos en il pajais d’emprima registraziun. Quai vul dir che la Grezia e l’Italia èn stadas en la responsabladad, entant ch’en Germania, circumdada da stadis terzs segirs, avessa fugitivs prest stuì crudar giu da tschiel per pretender ina responsabladad giuridica da Berlin per quests umans.

Igl è seguida la gronda crisa da fugitivs il 2015/16. La chanceliera federala Angela Merkel ha avert ils cunfins cun in grond gest umanitar, n'ha dentant betg chattà ina schliaziun durabla. Ella ha dividì cun sia politica l'UE en l'ost ed il vest ed inspirà ils aderents e las aderentas dal brexit en la Gronda Britannia, uschia ch'intgins observaders crain che la politica da fugitivs da la Germania haja gidà il brexit da survegnir ina stgarsa minoritad. Merkel ha sfurzà ils stadis commembers da l'UE a quotas, ina clav co reparter migrantas e migrants. L’idea era bain gista, ma ins na l’ha mai pudì realisar en la pratica.

La finala è l'Europa sa cunvegnida d'engaschar il president tirc Erdogan sco portier. L'Europa paja milliardas euros per che la Tirchia prendia si milliuns da fugitivs. In sumegliant deal ha l'UE fatg questa stad cun la Tunesia, mo Tunis lascha tuttina ir ils migrants.

Er l'Italia ha fatg memia pauc: il problem da la migraziun serviva enfin uss cunzunt per il cumbat electoral. I dat anc adina memia paucs centers d'accoglientscha; circumstanzas insupportablas a Lampedusa èn in bun med da squitsch da Roma.

Lura èn vegnids Covid e la guerra da l'Ucraina, ed il problem da migraziun è stà enavos. Ma tut las expertas e tut ils experts han preditg gia l'enviern passà quai che capita ussa a Lampedusa.

Cura ch'il contract da Dublin è vegnì suttascrit l'onn 1990 n'eran ils stadis participads betg conscients da las consequenzas. Entant è Dublin III en vigur, ma i duvrass ina refurma.

Sco tar la midada dal clima è francada memia pauc la conscienza ch'i dovra cunzunt in sforz internaziunal communabel. Ils stadis commembers da l'UE stuessan definir la migraziun sco problem europeic. Tgi che surpassa il cunfin grec u talian na vegn betg en Grezia u en l'Italia, mabain en l'UE. Correspundentamain duvrassi quotas, tenor las qualas las requirentas ed ils requirents d'asil vegnan repartids sin tut ils stadis commembers. Ed i duvrass er mecanissems effizients per las repatriaziuns. Actualmain vegnan exequidas effectivamain mo circa tschintg pertschient da las repatriaziuns.

I dovra soluziuns europeicas

Uschia funcziuna il sistem d'asil svizzer

Michel Decurtins

https://pilot-prod-videos.s3-eu-west-1.amazonaws.com/rm/homeless-periwinkle-shark_en_SPEECHMATICS.vtt

La Svizra po guardar enavos sin ina lunga tradiziun umanitara ed elavura – en relaziun cun il dumber d'abitantas e d'abitants – proporziunalmain dapli dumondas d’asil che auters pajais europeics.

Er sche mo paucas requirentas e paucs requirents d'asil survegnan il status da fugitiv uffizial, survegnan blers in permissiun da dimora temporara.

Cun ina tala permissiun survegnan els agid per finanziar ils custs da viver e per tschertgar ina lavur, ma la via a l'integraziun è lunga. Quel video «Switzerland Explained» mussa co che funcziuna la procedura d'asil e co ch'èn las cundiziuns per requirentas e requirents d'asil en Svizra.

Asil en Svizra

Sin Lampedusa arrivan surtut persunas da l'Africa dal Vest. Fin ussa han ellas strusch fatg dumondas d'asil en Svizra.

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/then-snow-capybara_de_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Perquai vai: Sin Lampedusa èn arrivads l'emna passada 5000 fugitivs entaifer 24 uras. Quai èn dapli persunas che quai che l'insla ha abitants. Las bleras persunas ch'èn fugidas vegnan lura transportadas sin la terra franca da l'Italia, bleras viageschan vinavant vers nord. En Svizra è la situaziun sin il sectur d'asil bain precara, dentant per auters motivs.

Nagin effect da «Lampedusa»: Ils fugitivs da Lampedusa na vulan probablamain betg viagiar en in grond dumber en Svizra. Dapi l'entschatta da l'onn han bun 25'000 fugitivs da la Guinea e da la Costa d'Ivur cuntanschì Lampedusa. En Svizra derivan en il medem temp circa 350 dumondas d'asil da persunas da quests stadis. Il Secretariat da stadi per la migraziun (SEM) declera che umans da l'Africa dal Vest n'hajan fin ussa betg exnum elegì la Svizra sco pajais da destinaziun.

Dumber da dumondas d'asil creschent: Tuttina s'augmenta il dumber da dumondas d'asil actualmain fermamain. L'avust èn vegnidas registradas 3001 dumondas d'asil, 38 pertschient dapli ch'il fanadur – e 47 pertschient dapli che l'avust 2022. Era la guardia da cunfin annunzia cleramain dapli entradas irregularas al cunfin dal sid: il dumber è creschì da 1486 (il fanadur) sin 2873 (avust). Il dumber da persunas en il process d'asil è medemamain s'augmentà l'avust, quai per 740 persunas.

Ruta dal Balcan: Ils stadis d'origin ils pli impurtants da requirents d'asil en Svizra èn la Tirchia e l'Afghanistan. Las persunas pertutgadas viagian per gronda part en Svizra via la ruta dal Balcan. Perquai che blers èn stads bloccads durant la pandemia da corona, vesa il SEM in «effect da recuperaziun». Il squitsch da bandunar pajais sco la Tirchia saja fitg grond. La ruta dal Balcan cun l'entrada en Svizra via l'Italia restia perquai pli impurtanta per la Svizra che la ruta da la Tunesia e da la Libia sur la Mar Mediterrana centrala.

Centers d’asil federals: En l’emprima fasa è la Confederaziun responsabla per plazzar ils requirents d’asil. Tenor las indicaziuns dal SEM èn ils centers federals d'asil occupads actualmain per 76 pertschient. I dettia ina reserva da 2400 letgs. Ils chantuns ch'èn en la segunda fasa responsabels per l'alloschament annunzian tenor indicaziuns da la Conferenza dals directurs dals affars socials prest 7600 plazzas libras.

Plazzas supplementaras: Perquai che la Confederaziun quinta cun cifras creschentas las proximas emnas, vul ella chattar 1800 ulteriuras plazzas d’alloschament en ils chantuns. Actualmain èn dentant garantidas mo 590 plazzas supplementaras. I vegnia bain examinà vinavant, hai num tar il SEM. 1800 plazzas supplementaras n'èn dentant betg pli realisticas a curta vista.

Prognosa: Il SEM quinta enfin la fin da l'onn tenor il scenari il pli probabel cun totalmain 28'000 dumondas d’asil  (senza status S per umans da l’Ucraina). Quai correspunda en media a var 2660 dumondas per mais. «Nus essan actualmain da l'avis che nus dain gist anc dumogn», di il pledader dal SEM, Reto Kormann, davart la situaziun d'alloschament. In zic main probabel è tenor SEM in scenari cun fin 40'000 dumondas. L'onn passà èn vegnidas fatgas en Svizra 24'511 dumondas d'asil.   

Fugitivs a Lampedusa

Tge pensais Vus da noss sistem d'asil?

Pertge che l'asil en Svizra è vinavant grev cuntanschibel per fugitivs afgans

Malgrà che la situaziun dals dretgs umans en l'Afganistan è sa pegiurada sut il reschim dals Talibans, han las autoritads svizras anc adina la gronda maioritad dals Afgans che tschertgan protecziun – ina politica che stat en gronda cuntradicziun cun l'admissiun da fugitivs ucranais.

Aresu Rabbani schazegia ch'ella haja gidà passa 1000 Afgans da dumandar in visum umanitar svizzer dapi ch'ils Taliban han prendì Kabul l'avust 2021. Ils blers dad els avevan cuntanschì da traversar il cunfin en l'Iran u en il Pakistan – cun in visum umanitar pudessan els vegnir en Svizra segir e giuridicamain e dumandar asil là.

Rabbani, fugì dal 2008 da l’Afganistan, suenter ch’il bab era vegnì arrestà dals Talibans, ha fatg tut en sia pussanza per meglierar lur schanzas sin ina reacziun positiva – schizunt uschè lunsch ch’el ha surdà il tool da referenza Visa a Farsi.

«Jau hai empruvà da gidar di e notg», di la Turitgaisa, «perquai che jau sai tge ch’igl è manegià d’esser en questa situaziun». Malgrà lur stentas n’ha nagin sulet candidat, al qual ella ha gidà, insacura survegnì in visum dal Secretariat da stadi per la migraziun (SEM). Latiers tutga er ses cusrin a Herat, dal qual la chasa era vegnida planisada da militants dals Taliban. Sia cusrina era dretg da dunnas, quai ch'ella fascheva sco mira da la gruppa extremista.

«Nus avain tramess tut ils documents che sustegnessan lur dumonda, ma nus n'avain mai survegnì ina resposta», di Rabbani che lavura en uffizi d'onur tar il servetsch d'asil AsyLex. Rabbani ha fatg pliras emprovas senza success da cuntinuar cun las autoritads svizras avant ch'el ha dà si la finala. Sia cusrina resta en l'Iran cun ses dus uffants pitschens.

Il cas Afghanistan mussia cleramain ina «mancanza da voluntad politica en Svizra» da porscher protecziun internaziunala, ha la Crusch Cotschna svizra giuditgà en in rapport 2021. Entant che la guerra burgaisa en la Siria è rutta ora il 2011, ha la regenza la finala intimà passa 5000 fugitivs da recepir quels, enfin uss è ella s'opponida a las pretensiuns da facilitar als Afgans d'entrar en il pajais. Da las 1.759 dumondas per in visum umanitar, fatgas l’onn 2022 da persunas afganas, èn mo 98 vegnidas permessas dal SEM – ina quota d’acceptaziun da 5.5%. Entant han mo 13% dals requirents d’asil afgans en Svizra survegnì in status da fugitiv, lunsch sut la media europeica da 46% (stadis da l’UE plus Norvegia e Svizra).

Cunquai ch'ils Talibans restrenschan sistematicamain ils dretgs da dunnas e mattatschas e chatschan davent persunas che han lavurà per alliads dal vest u per il reschim d'avant, è la dumonda da protecziun tranter ils Afgans gronda. Tenor indicaziuns da l'ovra d'agid per fugitivs da l'ONU (UNHCR) èn dapi l'avust 2021 passa 1.6 milliuns persunas fugidas en ils pajais vischins – cunzunt l'Iran ed il Pakistan. Cun var 129'000 dumondas han las Afganas ed ils Afgans represchentà l’onn 2022 la segund gronda gruppa da requirents d’asil en l’Europa.

Rabbani vuleva trametter ina lingia da salvament als Afgans cun la speranza d'arrivar en segirtad, mussond ad els co ch'els pon dumandar in visum umanitar. Dapi l'onn 2013 pussibilitescha la Svizra da survegnir in visum tar in'ambassada svizra u tar in consulat per motivs umanitars – ina via da protecziun ch'ils pajais da la UE na porschan actualmain betg.

Las candidatas ed ils candidats ston cumprovar ina smanatscha «individuala e specifica e seriusa per il corp e per la vita» – per las persunas afganas sto la smanatscha esser «individuala e specifica», uschia che l’appartegnientscha ad ina gruppa da ristga (sco las dunnas e las mattas) na basta betg. Ellas ston er avair ina relaziun «greva ed actuala cun la Svizra», sco per exempel parents u il domicil da fin uss en Svizra. Il SEM examinescha sche mintga cas ademplescha quests criteris tenor la lescha, communitgescha il pledader Samuel Wyss en in e-mail cun SWI swissinfo.ch. Organisaziuns d'agid per fugitivs dian dentant che las cundiziuns sajan memia restrictivas.

«Nus beneventassan sche [...] vegnissan resguardads las difficultads, cun las qualas ils petents èn confruntads, per exempel, da survegnir documents valaivels or da lur patria», di Martin Rechlin, il pledader da l'UNHCR Svizra.

Latiers na tutgan betg mo mussaments d'identitad u passaports da viadi, mabain er mussaments da persecuziun. Per mussar che sia vita era en privel, ha la cusrina Rabbanis inoltrà ina brev da smanatscha ch'ella aveva survegnì dals Taliban. Ma tenor indicaziuns da la Crusch cotschna na valan talas brevs betg pli sco meds da cumprova, perquai ch'ellas èn levamain da falsifitgar. Wyss scriva che «la valur d’ina cumprova dependia da differents facturs sco sia actualitad, sia nunmidadad e sch’ella possia vegnir colliada cun la persuna respectiva». 

Sch’il SEM tschertgia suenter dapli cumprovas graficas ch’insatgi saja ina finamira directa, lura saja quai apparentamain nunrealistic, di Rabbani: «Sch’ins ha fotografias u videos da quai ch’è capità cun ins, lura èn ins probabel gia mort.»

Aresu Rabbani: «Jau hai vivì en mia pel»

Aresu Rabbani è fugì l'onn 2008 ensemen cun sia mamma e trais da ses fragliuns or da sia citad natala Herat en l'Afghanistan. Ses bab era en praschun, ils Talibans èn stads serrads en là. Sur plirs mais è Rabbani viagià cun sia famiglia tras l'Iran, la Tirchia e la finala la Grezia. Perfin a Fuhrer ha la matta da 12 onns purtà ses frar pitschen sur vastas lingias en la bratscha.

Las regurdientschas da questa experientscha restan dolurusas per Rabbani che di ch'ella saja sa stentada fitg d'emblidar. Els èn vegnids inundads, cura ch'ils Taliban han puspè surpiglià la pussanza l'avust 2021. Ella saveva exact cun tge temas ch’ils umans eran confruntads en sia patria: «Jau hai vivì en mia pel», di ella.

Suenter onns sin permissiuns limitadas en Svizra ha Rabbani survegnì il 2016 il dretg da burgais. Oz studegia ella spendreras ed è commembra da l'Uniun da dunnas afgana da la Svizra. Sco collavuratura en uffizi d'onur dal servetsch per l'agid d'asil AsyLex gida ella tschients d'Afganistan a dumandar in'approvaziun B u ina reuniun da la famiglia.

Dapi che la Svizra ha serrà l’avust 2021 sia ambassada a Kabul, ston l’emprim er afganas ed afgans bandunar il pajais per inoltrar lur dumonda ad ina represchentanza svizra a l’exteriur – in toc d’art che vegn apparentamain encunter ad els.

«L'experientscha ha mussà ch'igl è savens decisiv per la refusa [in visum umanitar] ch'ils Afgans sa trategnian en in terz pajais, en il qual els n'èn betg en privel direct il mument da la dumonda», di Wyss.

Per blers fugitivs n'è la segirezza en lieus che han da cumbatter cun l'augment dals immigrants dentant betg ina chaussa evidenta. Malgrà che l'UNHCR lauda l'Iran per la recepziun da persunas afganas fugidas, dat il pajais gia albiert ad ina da las pli grondas gruppas da fugitivs dal mund. Il Pakistan, che n'ha betg ratifitgà la convenziun da fugitivs da l'ONU, duai avair suspendì u mess en praschun ils ultims mais afgans pervi d'entrar illegalmain en il pajais.

Cunquai che las schanzas per visums umanitars èn uschè pitschnas gida Rabbani ussa a quels ch'èn arrivads en Svizra, ma che n'han nagin status da fugitiv. In pau dapli che la mesadad dals 4138 requirents d'asil afgans èn vegnids prendids si temporarmain l'onn passà, in status che vegn attribuì ad umans che n'adempleschan betg ils criteris d'asil, ma che na pon betg vegnir cumprovads, savens pervia da conflicts en lur pajais d'origin. Entant ch'il SEM quantifitgescha cun 72% la «quota da protecziun» (status da fugitiv plus admissiun transitorica) per persunas afganas, vegn l'approvaziun da dimora F per persunas admessas provisoricamain durant in onn crititgada da gruppas d'interess.

«La recepziun transitoria è problematica ord vista dal cussegl svizzer dals fugitivs», di Lionel Walter, il pledader da l'uniun tetgala dals fugitivs. Ella restrenscha ils dretgs da persunas che restan en realitad savens duraivlamain en Svizra. Il caracter limità da la permissiun spaventa patruns potenzials. Ultra da quai èn expostas a persunas cun ina permissiun F restricziuns en cas da viadis ordaifer la Svizra, tar l'agid social e tar la reuniun da la famiglia, e quai cuntrari a fugitivs renconuschids.

Rabbani gida quests Afgans d’obtegnair in’approvaziun B (ch’els pon dumandar suenter tschintg onns cun in’approvaziun F) ch’als conceda ils medems dretgs sco ils fugitivs. Per Rabbani, che ha survegnì il 2016 la naziunalitad svizra suenter onns da vita cun permissiuns limitadas, hai dà questas stentas en proxima vischinanza: Sia mamma, Mahjan Rabbani, posseda dapi sia arrivada l’onn 2008 ina permissiun F. Dapi lura è la vita per ella sin glatsch.

«En Svizra sun jau forsa corporalmain en segirtad, ma jau ma sent sco ina praschuniera», di ella ed aschunta ch’ina registraziun transitorica muntia: «Jau na sun mai segira, cura u sche jau poss star qua per adina». Questa intschertezza e sia inabilitad da chattar ina lavur, da far ragischs u schizunt da midar chantuns per s’avischinar pli fitg a lur uffants, han pretendì in tribut da Rabbani che patescha uss da circumstanzas d’anguscha e depressiuns.

Dapi l'intervenziun russa en l'Ucraina il favrer 2022 è la situaziun d'urgenza dals possessurs d'approvaziuns F vegnida pli fitg en il focus. Fin ussa han dapli che 76'000 fugitivs da guerra survegnì in status da protecziun spezial (S), quai vul dir ch'els pon sursiglir la procedura d'asil regulara e survegnir immediatamain access a las plazzas da lavur, als alloschis ed a las prestaziuns da sustegn. Ina gruppa d'experts ch'ha evaluà l'approvaziun S per il ministeri da giustia ha concedì ch'i dettia ussa in tractament inegual d'Ucranais e requirents d'asil d'autras naziunalitads, in fatg che Walter numna «sbaglià».

«Blers fugitivs che vegnan d’auters pajais che l’Ucraina en Svizra èn medemamain sin la fugia da cumbats e bumbas», di el. «In tractament inegual dals dretgs cun las titularas ed ils titulars dal status S n'è pia betg giustifitgà.»

La politica da la Svizra n'è er betg d'accord cun l'UE cun la quala ella ha armonisà parts da ses sistem d'asil. Persunas sin la fugia da conflicts che na survegnan betg asil en l'UE survegnan per regla ina protecziun subsidiara che dat ils medems dretgs sco il status da fugitiv. Actualmain èn avant maun propostas al parlament svizzer d'abolir la permissiun F a favur d'in status da protecziun subsidiar, in'idea che l'UNHCR sustegna gia daditg. Ma la regenza ha recumandà da refusar quella, cun l'argument ch'i dettia plans d'abolir tschertas restricziuns da l'approvaziun dal F, tranter auter per viadis e chantuns da cortegi.

Er en l'UE sa mussan indizis per ina midada dal curs politic che pudess avair per consequenza che dapli Afgans survegnan il status da fugitiv. L'agentura d'asil da l'UE (EUAA) ha scrit il schaner che dunnas e mattas afganas hajan «periclitadas en general da la persecuziun» e ch'ellas hajan perquai il dretg sin il status da fugitiv. La conclusiun da la UEA n'è betg lianta per ils stadis. Ma il Danemarc e la Svezia han cumenzà a dar asil a tut las dunnas ed a tut las mattas da l'Afganistan.

«Betg il dretg mument» per recepir fugitivs

Dacurt ha in commember da la regenza dà in pitschen segn che la Svizra pudess esser pronta da far dapli per ils Afgans. La nova ministra da giustia Elisabeth Baume-Schneider dals Socialdemocrats vul il favrer che la Svizra prendia si dapli fugitivs ord regiuns da crisa sco la Siria e l'Afghanistan, quai en il rom da ses program da reuniun cun l'UNHCR. L'antecessura da l'impressari Karin Keller-Sutter aveva renvià pretensiuns da prender si millis auters Afgans suenter il return dals Taliban. L’onn 2022 ha la Svizra recepì 95 Afgans da la Tirchia per la translocaziun – in dals pli gronds contingents per in pajais europeic, dentant main ch’ils 255 Afgans che la Svezia aveva recepì.

Ma ils chantuns ch'èn partenaris d'implementaziun dal program da translocaziun, èn en viadi cun cusunzas e cusunzs d'impressaris. Appellar las dumondas d'asil, argumenteschan els ed en vista ad in grond contingent da fugitivs ucranais en il pajais na saja quai «il dretg mument d'augmentar il dumber da novs abitadis, han els ditg al minister.

En Svizra sto il cussegl federal eventualmain spetgar fin suenter las elecziuns federalas da quest atun davart ina politica da fugitivs pli gronda. La migraziun vegn ad esser in tema principal da la campagna, ed ils politichers vegnan probablamain ad esser precauts cun proponer midadas che pudessan augmentar il dumber da fugitivs u requirents d'asil. Ma Mahjan Rabbani resta optimistic, era sche sias anteriuras dumondas d'approvaziun B èn tuttas vegnidas refusadas.

«Jau hai la speranza ch’i vegnia meglier in di – che jau possia turnar en mia patria senza stuair temair», di ella, «u che jau chat en Svizra in sentiment d’appartegnientscha e segirezza».

Quest artitgel è vegnì midà ils 23 da mars en quel senn ch'i vegn prendì resguard sin la «quota da protecziun» ch'il secretariat da stadi per migraziun calculescha per las persunas afganas.

La stiuaziun da fugitivs da l'Afganistan

«Chapientscha per ils umans da Chiasso»

Cussegliera federala Elisabeth Baume-Schneider s'exprima en connex cun la situaziun en il center federal d'asil e propona soluziuns

«Jau hai gronda chapientscha per la populaziun. Mintgatant èsi difficil d'abitar en la vischinanza da quests stabiliments, cunzunt lura, sch'il dumber da giasts s'augmenta fermamain durant tscherts temps da l'onn e sch'il profil da las persunas ch'èn alloschadas là è problematic. Avant il microfon da RSI discurra la cussegliera federala Elisabeth Baume-Schneider. Ella maina il dossier per requirents d'asil ed ha respundì ad ina part da las brevs che tematiseschan ils problems che tschertins giasts dal center chaschunan. En quel connex agiunta agiunta ella: «Nus savain che mo ina pitschna part dad els chaschuna problems, ma problems che pon inquietar ed engrevgiar la situaziun.»

Baume-Schneider declera ch'ella haja discutà la chaussa cun Norman Gobbi, il directur dal Departament da l'intern tessinais. En l'intervista menziunescha el intginas mesiras per meglierar la situaziun: la pussaivladad da proceder cunter giasts problematics cun prender mesiras administrativas, ma er la translocaziun da migrants cun respect en il center da Verrière en il chantun Neuchâtel. La cussegliera federala conceda che «il Tessin contribuescha sia part. Il chantun tutga tar la medema regiun sco la Svizra Centrala, e sche arrivan tantas persunas, ston ins sa dumandar, sche nus duvrain dapli solidaritad entaifer questa regiun. Cun quai na vi jau però betg dir ch'i vegn a dar spustaments sfurzads.»

La situaziun a Chiasso

A Windisch entran ils emprims requirents d'asil giuvens

A partir da glindesdi abitan requirents d'asil minorens en il nov alloschi a Windisch. Ils locataris precedents han perquai stuì rumir lur abitaziuns. Uss sa mussi: la situaziun è sa calmada en vischnanca. Ed il chantun ha midà ses proceder per tschertgar alloschis.

L'agitaziun: Grond è stà l'attenziun mediala la fin da favrer, cura che la vischnanca da Windischen en l'Argovia ha dà enconuschent che 49 persunas stoppian bandunar lur abitaziun per in alloschi d'asil. Il chantun veglia construir in alloschi cun 100 plazs en trais chasas. Il proprietari haja desditg las abitaziuns a las locatarias ed als locataris per la fin da zercladur. La vischnanca da Windisch saja schoccada. Partidas da la sanestra fin a la dretga han crititgà l'agir dal chantun.

Suenter intgins dis è il cusseglier guvernativ responsabel Jean-Pierre Gallati (PPS) sa perstgisà ed ha concedì sbagls. Ins saja partì da faussas supposiziuns ed haja pensà memia pauc a las abitantas ed als abitants. Envers SRF ha Gallati ditg: «Nus avain chaschunà in accident da manaschi a Windisch, perquai vuless jau ma perstgisar tar las locatarias ed ils locataris pertutgads.» Vi da la procedura è il chantun dentant sa tegnì. El drovia exnum las chasas sco alloschament per requirents d'asil minorens.

Ils locaturs ed il chantun han dentant accentuà che las desditgas sajan vegnidas exprimidas pervi d'in nov edifizi planisà. L'immobiglia vegnia stgarpada giu. Il chantun haja dumandà pir suenter las desditgas in'utilisaziun intermediara sco alloschi d'asil, fin ch'il project da construcziun saja madir.

La cuntinuaziun: La gronda part da las locatarias e dals locataris hajan entant chattà novas abitaziuns. Quai di la manadra dal servetsch social chantunal, Pia Maria Brugger, envers SRF. Quatter partidas abitavan actualmain anc en abitaziuns en ina da las chasas. Er ellas vegnian a far midada.

Intginas da las locatarias e dals locataris eran sa dustads publicamain la primavaira, avevan crititgà il chantun ed il proprietari. Suenter che la glieud haja ussa midà chasa, saja vegnì quiet. Quai vesa era la presidenta communala 'Heidi Ammon uschia.

L'entrada: Il gliendisdi fan ils emprims dus giuvens midada a Windisch. Ulteriuras persunas suondian svelt, uschia la manadra dal servetsch social. La Confederaziun infurmescha mintgamai a curta vista il chantun davart las assegnaziuns. Blers dals minorens en ils alloschis da l'Argovia derivavan da l'Afghanistan, intgins da la Siria u da l'Iran.

Ils giuvenils vegnian tgirads d'in team da 15 persunas. Da quai fan part assistentas e pedagogs socials. Els èn era la saira e la fin d'emna en acziun. La notg èn collavuraturs d'ina firma externa al lieu.

L’alloschi: Ils giuvenils vegnan alloschads surtut en abitaziuns da studio. Per regla abitan els en dus u en trais. En l'alloschi datti ina cuschina cuminaivla ed in sectur da mangiar. Latiers vegnan tranter auter in local da dimora ed ina stanza d'emprender cun computer per pensums da scola.

Ils emprims mais saja il pli impurtant d'emprender la lingua tudestga, uschia Pia Maria Brugger. Suenter trais fin sis mais frequentan ils giuvenils la scola obligatorica. Per persunas sur 16 onns datti auters curs, tut tenor er in emprendissadi.

Il facit:  Il cussegl communal da Windisch agiss puspè uschia e faschess quai publicamain, di la presidenta communala Heidi Ammon. Suenter las discussiuns funcziunia uss er la collavuraziun cun il chantun bain. El tractia uss apparentamain cun pli grond quità las dumondas d'asil cun las vischnancas.

Era la manadra dal servetsch social Brugger ha emprendì dal cas: Il chantun stoppia tschertgar pli baud il contact cun las vischnancas. Ed ins  n'examineschia betg pli chasas ch'èn anc abitadas per las duvrar sco alloschis d'asil pussaivels. Il contract da locaziun a Windisch va trais onns. Suenter na sajan questas chasas betg pli planisadas sco alloschis.

Alloschi d'asil a Windisch

Chattai ora nua che Vus stais

Il svilup da la vista svizra sin fugitivas e fugitivs

Betg tut ils fugitivs vegnan retschavids a moda eguala en Svizra - e betg tut han ils medems dretgs. Co che la Svizra retschaiva fugitivs ha savens da far cun lur valur geopolitica, sco che mussa in sguard en il passà.

Il retschaviment cordial dals fugitivs da l'Ucraina l'onn 2022 regorda blers en Svizra a l'onn 1956, cura che panzers sovietics èn entrads en l'Ungaria. In’unda da solidaritad è ida tras la Svizra: ils zains-baselgia han tutgà ed ils umans han fatg ina minuta da silenzi per undrar il cumbat da libertad dal pievel ungarais.

Fugitivs da l'Ungaria han survegnì asil senza cundiziuns. Necessari saja sulettamain «lur giavisch da vegnir en Svizra», aveva la regenza federala declerà lezza giada. Ils Ungarais vegnivan considerads sco degns da survegnir asil en il pajais, perquai ch'els eran cumbattants da la libertad en il cumbat pli grond cunter il communissem. Els dastgavan lavurar e sa chasar qua, sch'els vulevan.

Cultura da bainvegni d'ina vart e tema da l'ester da l'autra

Questa avertadad n'avevan dentant per bler betg tuts. Sch'insatgi na s'adattava betg sco surfatscha da projecziun en il cumbat cunter il communissem, n'aveva betg bunas schanzas.

Ils fugitivs da l'Algeria ils onns 1950 eran in bun exempel per questa politica selectiva. Er els èn fugids d'ina guerra d'independenza anticoloniala. Ma els vegnids classifitgads da la regenza svizra sco «persunas basegnusas» mo navidas. Effectivamain han las autoritads svizras suspectà els d'esser «extremists».

Er ils Gidieus egipzians ch'èn sa decidids la fin dal 1956 da fugir en Svizra, n'han betg sentì bler d'ina cultura d'accoglientscha bainvulenta svizra. Il november 1956 han l'Israel, la Frantscha e la Gronda Britannia occupà la peninsla dal Sinai. L'Egipta ha inculpà ils Gidieus egipzians d'esser inimis dal stadi «zionistics». Ils Gidieus en l'Egipta èn stads confruntads cun violenza, lur fatschentas èn vegnidas confiscadas – quai che regorda ad anteriurs pogroms.

En Svizra èn els vegnids intimads da bandunar il pajais, lur dimora e lur viadi cuntinuant stuevan surpigliar organisaziuns gidieuas – ina pratica enconuschenta en Svizra da la Segunda Guerra mundiala.

Fugitivs da pajais communists èn vegnids retschavids cun bratscha averta. Suenter ses sbagls durant la Segunda Guerra mundiala sa stentava la Svizra da sa colliar cun il vest e da sa posiziunar a moda uschè clera sco pussaivel. Schizunt fugitivs tibetans da  la China a l’entschatta dals onns 1960, èn vegnids considerads sco «umans adattads a la cultura e per ina convivenza armonica cun ils Svizzers».

Er fugitivs da la Tschecoslovachia èn vegnids prendids si l'onn 1968. Ins n'ha fatg nagins scleriment da singuls cas. Ins partiva dal fatg ch'els sajan exposts sco umans en pajais communistics al «squitsch intern dal reschim».

Hans Mumenthaler, il manader da l’uffizi d’esters e social da la regenza federala da lezza giada, ha motivà questa politica l’onn 1967 cun ils suandants pleds: «Pretender d’in requirent d’asil la cumprova d’ina persecuziun u d’in privel da mort è circa uschè realistic sco da pretender dad el da trair in chavel or da la barba dal profet. Cun raschun è vegnì ditg ch'ina tala cumprova possia mo vegnir furnida, sch'il requirent d'asil saja gia en ils mauns da ses persequitaders.»

Ma betg tut las victimas dal reschim dictatoric èn vegnidas tractadas tuttina; fugitivs che correspundevan a la posiziun da la Svizra durant la Guerra fraida èn vegnids preferids. Quai è stà evidentamain il cas l'onn 1973, cura che la junta militara dretga, sut il general Augusto Pinochet, è vegnida a la pussanza en il Chile. Il cabinet federal da lezza giada na vuleva nagins fugitivs ord il pajais. Questa vista radicala è sa midada pir suenter ils protests d'organisaziuns da fugitivs.

Ils onns 1970 era l'asil in «dretg da favur» che la regenza federala aveva da conceder. Pir l'onn 1979 ha la Svizra deliberà in rom giuridic che fixescha tgi che po far diever dal dretg d'asil. Uschia duessan decisiuns arbitraras pervia da l'impurtanza geopolitica vegnir minimadas.

Suenter l'onn 1980 è il dumber da las dumondas d'asil s'augmentà independentamain da las prescripziuns legalas. La situaziun globala era sa midada. Ils fugitivs vegnivan ussa da stadis ch'eran apparentamain alliads en il cumbat cunter il communissem. L'onn 1980 hai dà in putsch militar en Tirchia. Millis èn vegnids persequitads e commembers da la minoritad curda supprimida han stuì fugir – intgins dad els en Svizra. Ma questa giada na discurriva nagin dal «squitsch intern dal reschim».

En ina refusa d’ina dumonda d’asil d’in Curd a l’entschatta dals onns 1980 hai num: «Suenter sias indicaziuns è el vegnì arrestà durant ina razzia ensemen cun blers auters umans dal medem vitg ... I na sa tracta pia betg d’in’acziun statala che sa drizzava spezialmain cunter il requirent. Per quest motiv na dat l'eveniment betg il dretg ad el da survegnir asil tenor nossas cundiziuns.»

Entant ch'ins era partì ils ultims decennis dal fatg che fugitivs da pajais communistics ch'els s'opponian al reschim e survegnian perquai il dretg d'asil, na valeva la persecuziun sco gruppa uss betg pli sco motiv per survegnir asil. Cunter quests «novs» fugitivs avevan ins ina profunda disfidanza.

I po avair gì ina tscherta relevanza che questa glieud veseva ora auter. Fugitivs da la Sri Lanka, nua ch'i ha dà il 1983 ina guerra civila, valevan sco emprima gruppa da persunas da pel stgira che pretendevan in status d'asil. Tscherts politichers han resentì els sco «pli esters» che fugitivs da pli baud. Il parlamentari liberal Hans-Georg Lüchinger ha pretendì il 1984 da refusar entiras gruppas pervi da lur derivanza: «Igl è dubius che la recepziun da Tamils en Svizra duai vegnir promovida tras l’applicaziun actuala da la procedura d’asil. Quests conumans da l'Asia na sa cunfan simplamain betg qua.»

En vista al dumber creschent da requirentas e da requirents d'asil è plinavant resultà il cumenzament dals onns 80 il maletg d'ina affluenza infinita da persunas, da las qualas la Svizra stoppia sa proteger. La cussegliera federala Elisabeth Kopp ha declerà l’onn 1985 che la Svizra na possia «simplamain betg avrir a tuts las portas che vegnan per auters motivs che per l’asil». L'idea che requirents d'asil fan abus da l'ospitalitad da la Svizra è daventada ils onns 1980 in grond tema, e las emprimas midadas da la legislaziun d'asil ils onns 1984 e 1988 han fatg pretensiuns pli autas per survegnir asil. 

Entant ch'experts da migraziun discurran d'ina «nova sort» da fugitivs che vegnan da pajais ordaifer l'Europa, èn politichers spert stads da la partida per reparter els en «vairs e fauss fugitivs». L’idea dal «fugitiv economic» exprimiva la tema ch’ils umans na vegnian betg pli en l'Europa dal Vest per fugir da suppressiun, mabain da paupradad e miseria – questa motivaziun è schizunt vegnida attribuida ad umans che fugivan da guerras burgaisas.

L'entschatta dals onns 1990 è la Partida populara svizra conservativa da la dretga s'engaschada cun success per questa differenziaziun ed ha derasà in nov maletg da las fugitivas e dals fugitivs. Tar lur campagnas na sa tractavi betg mo da persunas en miseria, mabain da persunas che levan sa chasar per tut pretsch en il pajais. Entant ch’il tipic fugitiv fugiva en l’era da la Guerra fraida d’in reschim communistic brutal, è il requirent d’asil dal 1989 vegnì demunisà gist tuttina sco ils communists. Il clisché dal fugitiv era uss il dealer da drogas ed il criminal cun cuntè.

Suenter las attatgas terroristicas dal 2001 en ils Stadis Unids da l'America fissi forsa stà pussaivel da preschentar fugitivs da l'Afghanistan e da la Siria sco alliads en l'uschenumnada «guerra internaziunala cunter il terror», damai ch'els fugian da glieud sco ils Taliban ed il Stadi Islamic. Ma l'unda potenziala da solidaritad cun persunas ch'èn arrivadas da la Siria n'è mai reussida en Svizra.

La percepziun da fugitivs en Svizra

Blers fugitivs na chattan nagina lavur en Svizra

Blers fugitivs na chattan nagina lavur en Svizra. Dasperas pudessan els gidar a superar la mancanzas da forzas da lavur. Ina savida mancanta da lur dretgs e pregiudizis engrevgeschan ad els l'access al martgà da lavur.

En sia patria Benin ha Judith Houetohossou fatg dal tut: ella è stada frisunza e secretaria d’ina gasetta locala; ha absolvì ina scolaziun d'informatica. Ensemen cun sia sora ha ella schizunt avert in'ustaria. L'onn 2019 è ella fugida en Svizra e lavura ussa dapi bunamain in onn sco nettegiunza en il center d'ospitals da Bienne.

«Jau nettegel surtut las chombras da pazients ch'èn vegnids relaschads», declera la dunna da 45 onns. Pliras giadas l'emna gida ella er a servir tschaveras. Il tempo è aut, il temp stgars. Savens èn ils dis da lavur pli lungs, ma Houetohossou n'ha betg pers ses rir cuntent.

La lavur po signifitgar bler per umans cun status da fugitiv. Ella maina ad ina independenza finanziala, ma è er ina via per s'integrar en la societad svizra e per chapir co ch'ella funcziuna. «Mes um è mort l’onn passà», declera Houetohossou. «Jau n'enconuscheva nagin qua. A la lavur hai jau emprendì d'enconuscher glieud, mintgatant ans inscuntrain nus era la fin d'emna.»

La manadra dal sectur tecnic da l'ospital, Melissa Silva Melo, ha plaschair da la motivaziun e da l'entusiassem da ses team. «Ella ha emprendì tut en mo dus dis. Ella è tant fidada sco flexibla ed è sa sentida svelt bain.» Questas qualitads èn d'impurtanza decisiva, surtut sch'il persunal è stgars. «Mintgatant stoss jau clamar in commember dal team che ha vacanzas per agid. Judith ha gia savens gidà nus», di ella.

En Svizra regia ina mancanza da forzas da lavur senza exempel che vegn a s'augmentar ils proxims onns. Tenor las cifras da l'Uffizi federal da statistica n'eran la fin da l'onn passà 120'000 plazzas betg occupadas. Las difficultads da recrutaziun pertutgan tut ils secturs, ma il sectur da la sanadad cun 17'600 plazzas da lavur betg occupadas era pertutgà spezialmain ferm la fin da december da l'onn passà.

En vista a quest fatg èn las fugitivas ed ils fugitivs in pool da resursas prezius – tant pli ch'il dumber da migrantas e migrants che arrivan en Svizra s'augmenta fermamain. En tut èn vegnidas fatgas l'onn passà 24'511 dumondas d'asil en Svizra, quai èn 64% dapli che l'onn avant. La Confederaziun ed ils chantuns stiman che var 70% da questas persunas pudessan entrar a lunga vista en il martgà da lavur. Actualmain na vegn quest potenzial dentant betg tratg a niz dal tuttafatg, e main che la mesadad da tut las fugitivas e da tut ils fugitivs han in'activitad da gudogn.

>>Questa grafica mussa il svilup da la procedura d'asil en Svizra

Sco ch'i resulta da las statisticas dal secretariat da Stadi per la migraziun (SEM) variescha la quota d'occupaziun tut tenor la categoria da la permissiun da dimora concedida. Uschia han 41.4% da quellas persunas che han survegnì asil ina permissiun B. 47.3% da las persunas admessas limitadamain (permissiuns F) – che n’han betg il dretg d’asil, per las qualas la Svizra renconuscha dentant in basegn da protecziun – èn emploiadas.

Fugitivs ch'èn fugids da la guerra en l'Ucraina fan part d'ina atgna categoria ed han survegnì dapi il cumenzament dal conflict il status da protecziun S. Suenter las ultimas datas ch'il SEM ha publitgà han ins pudì integrar in zic dapli che 10% dad els en la vita professiunala.

Questas trais gruppas han access illimità al martgà da lavur. Il 2019 ha la regenza schizunt eliminà intgins obstachels administrativs. Uschia na ston las patrunas ed ils patruns betg pli dumandar ina permissiun d'engaschar persunas cun ina permissiun B u F. Ellas ston mo infurmar las autoritads davart l'occupaziun sur il portal online EasyGov.swiss.

«Per Ucranais cun ina permissiun S ston ils patruns anc dumandar ina permissiun tar las autoritads chantunalas per garantir che las cundiziuns da lavur vegnian resguardadas», declera Sophie Malka, coordinatura da Vivre Ensemble, in’uniun da la Svizra franzosa che s’engascha per l’integraziun da fugitivs.

Percunter han persunas, da las qualas las dumondas d'asil vegnan elavuradas (purtaders d'ina permissiun da dimora N), mo in access limità al martgà da lavur, perquai ch'ellas na dastgan betg lavurar durant ils emprims 3 fin 6 mais suenter l'inoltraziun da lur dumonda e perquai che lur occupaziun po esser limitada sin tscherts secturs. Mo 3.1 % dad ellas han in'activitad da gudogn. E mintgin ch'è vegnì refusà (vul dir ch'el ha survegnì ina disposiziun da spedida u che sia proposta è vegnida declerada sco inadmissibla) perda ses dretg da lavur.

Patruns han resalvas vers «fugitivs admess provisoricamain»

Teoreticamain èsi simpel d'emploair insatgi che ha ina permissiun F u B. En la pratica po la tschertga da lavur dentant esser fitg difficila. Fikadu*, in um da 38 onns da l'Eritrea che viva a Genevra, ha sentì sez quai.

Suenter sia arrivada en Svizra la fin da l'onn 2014 è el survegnì ina permissiun da dimora ad interim, sco ils blers da ses cumpatriots, damai survegnì ina permissiun F. «Pervi da quest status transitoric na m’ha nagin vulì engaschar. A mai èn vegnids offerids praticums betg pajads da trais fin quatter mais», di el. Senza lavur è el stà el dependent da l'agid social ed ha stuì viver en in alloschi per migrants. «Danunder ch’jau vegn na pon ins betg viver, sch’ins na lavura betg. Entant ch'ins po viver qua, ma igl è depriment.»

Suenter onns da tschertga ha Fikadu finalmain survegnì in job fix sco furnitur. In pèr mais pli tard è el dentant vegnì relaschà en il rom d'ina relaschada da massa. Quest emprim contract limità ha tuttina pussibilità ad el da midar sia admissiun provisorica en ina permissiun B. «Suenter hai jau chattà lavur leva, en ina firma da nettegiar. Quai ha era muntà che jau hai pudì ir a star en ina pitschna abitaziun.»

La pedagoga sociala Sewit Abadi promova l'integraziun professiunala da fugitivs cun l'Uniun da mediaturas interculturalas a Genevra. Ella ha sustegnì Fikadu ed auters fugitivs da tschertgar lavur.

«Fugitivs admess temporarmain han ina quota d'occupaziun pli auta che requirentas e requirents d'asil, ma obtegnan savens contracts da lavur pli precars. Patruns teman d'emploiar insatgi cun ina permissiun F, perquai ch'els crajan ch'el vegnia a turnar en ses pajais d'origin», declera ella. Quai n'è dentant betg il cas, perquai che 84% da las persunas cun ina permissiun F survegnan ina permissiun a lunga vista e restan en Svizra.

Examinaziun da las pretensiuns fundamentalas

Er senza l'etichetta «transitoricamain» pon ils las persunas cun ina permissiun B avair difficultads da chattar lavur. Quai è il cas tar Berihu*, in fugitiv da 24 onns da l'Eritrea.

L'um giuven è vegnì en Svizra sco minoren ed ha terminà sia scolaziun da scola a Genevra. Silsuenter ha el fatg ina sort d'emprendissadi orientà surtut a la pratica. «Jau tschertg ussa dapi trais onns la lavur, ma jau n’hai chattà nagut. Ma jau hai emprendì svelt franzos e fatg ina scolaziun. Vus schais che nus stoppian lavurar, ma quai è nunpussaivel», suspira el.

Era per Abadi, la pedagoga sociala, èsi grev da vesair nua ch'il problem è. «Giuvens sco Berihu fan tut il necessari, ma els na survegnan betg in contract da lavur fix. Igl è fitg grev per els.» Ella è da l’avis che tschertas premissas fundamentalas duessan vegnir adattadas, per ch’ins chattia pli facilmain lavur. «Per exempel na duessi betg esser necessari da discurrer perfetgamain franzos per lavurar sco nettegiunza. Linguas pon ins er emprender al plaz da lavur», di ella.

Malka da Vivre Ensemble è da l'avis ch'il project da la regenza svizra d'integrar 70% dals fugitivs en il martgà da lavur saja realistic. Tenor ella haja il problem da far cun la mancanza da la savida areguard ils dretgs colliads cun ils differents status dal sistem d'asil svizzer. «Nus stuain sensibilisar vinavant ils patruns ed als regurdar surtut che quests umans vegnan a restar en Svizra, nua ch’els èn protegids», di ella.

Era tschertas opiniuns fixas stoppian vegnir surmuntadas, admonescha Malka. «Ins emblida tgunsch che questa glieud vegn tar nus cun sias atgnas abilitads. Tut para da svanir davos l'etichetta «migrant».

Tenor ella stuessan vegnir prendidas mesiras per nizzegiar immediat quest potenzial e per facilitar als novarrivads d'entrar en il mund da lavur. «Pli ditg che nus spetgain, pli grev ch’igl è per els da chattar lavur, cunquai ch’els perdan lur abilitads, lur confidenza en sasez u lur savida acquistada», di ella.

Ella deplorescha era che persunas che n'han anc betg terminà la procedura d'asil  (permissiun N) na dastgan betg lavurar ils emprims mais e na pon betg far diever da vairas mesiras d’integraziun.

Era circuls economics svizzers s'engaschan per l'integraziun da fugitivs en il mund da lavur. «En vista a la mancanza da forzas da lavur istoricas na pudain nus betg ans prestar da renunziar a questa resursa», di Marco Taddei, schef da l'Uniun svizra da las patrunas e dals patruns en la Svizra franzosa. Tuttina numna el intgins obstachels che ston vegnir surmuntads: la barriera linguistica, differenzas culturalas e la necessitad da metter en accord las cumpetenzas dals fugitivs cun las aspectativas dals patruns svizzers.

Taddei crai ch'i vegnia ad esser grev d'augmentar la quota d'occupaziun da questa gruppa da persunas. «Jau pens che nus pudain gia esser cuntents cun ils resultats cuntanschids. Las interpresas fan tge ch'ellas pon. Ed i vala la paina per ellas, cunquai ch'ellas survegnan per regla lavurers dirs e fitg motivads», concluda el.

Fugitivs e lavur

«Las rutas da migraziun vegnan adina pli privlusas»

La pledadra da l’Organisaziun internaziunala per la migraziun OIM da las Naziuns unidas: «Nus duvrain ina reacziun coordinada e cumplessiva per dar dumogn a questa situaziun fitg difficila»

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/ugliest-ghostwhite-shrew_it_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

L'affluenza da migrantas e migrants sur la ruta centrala da la Mar Mediterrana metta sut squitsch l'Europa, inclusiv la Svizra. Da Ferragosto, il firà talian, è la marca da 100'000 persunas migradas dapi l'entschatta da l'onn vegnida surpassada. Il pli aut dumber dapi il 2017. Avant sis onns èn arrivadas en il decurs da l'onn 119'370 persunas sin la peninsula taliana. Nus avain examinà la situaziun cun l'Organisaziun internaziunala per migraziun OIM, la pli impurtanta organisaziun interstatala per migraziun ch'è vegnida fundada il 1951 e che fa part da las Naziuns unidas.

«Adina dapli persunas moran en la Mar Mediterrana»

«La situaziun è fitg difficila, cunzunt en la regiun centrala da la Mar mediterrana.» Safa Msehli, la pledadra da l'OIM, declera envers RSI: «Era nus avain constatà in augment d'arrivs en l'Europa, surtut en l'Italia via la ruta centrala da la Mar Mediterrana. Nus avain per exempel era registrà in grond augment dals mortoris sin quest traject. Fin ussa avain nus registrà quest onn 1800 mortoris, in dumber ch'è gia bler pli aut ch'il dumber total dals mortoris da l'onn precedent.»

Tenor las indicaziuns da l'OIM chaschuna la mancanza da rutas segiras adina dapli ristgs. «La glieud vegn uschia en ils mauns da cuntrabandists e blera dad ella er en ils mauns da persunas che fan commerzi cun umans», declera Safa Msehli. «Perquai èsi necessari d'extender las rutas da migraziun segiras, ma anc pli impurtant èsi da meglierar l'integraziun da migrantas e migrants sin tut ils stgalims da qualificaziun e d'uschia contribuir a reducir il squitsch da questas rutas irregularas da migraziun.»

Avant paucs dis èn passa 60 migrantas e migrants morts d'in naufragi davant la costa da Cap Verd en l'Atlantic. Forsa eran els sin via vers las Inslas Canarias. «Quai mussa la desperaziun dals umans.» Quai ans di era la pledadra da l'OIM. «Las migrantas ed ils asilants, cun ils quals nus discurrin, ans din ch’els fugian da la desperaziun, da conflicts, da catastrofas dal clima u guerras, da la persecuziun u simplamain en tschertga d’ina meglra vita, d'ina meglra lavur e d'ina meglra vita per lur famiglias.

«Igl è grev da specular, ma igl è cler che nus avain quest onn pudì registrar in augment da persunas fugitivas en direcziun da l'Europa ed en la regiun centrala da la Mar Mediterrana», uschia Msehli. «Perquai èsi fitg impurtant da collavurar sin plaun regiunal, ma er internaziunal, per cumbatter il motor da la migraziun ed ils motivs da la migraziun irregulara en ils pajais d'origin e d'augmentar las vias regularas e la protecziun sin il martgà da lavur.»

Vias da migraziun privlusas

Il Danemarc è sa sviluppà ad in dals pajais ils pli restrictivs per asilants

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/fascinating-cyan-urial_fr_SPEECHMATICS.vtt

Ils davos onns ha il Danemarc augmentà considerablamain sia politica d'asil. Il reginavel ha relaschà en be dus onns 42 leschas che han restrenschì las cundiziuns d'entrada, las cundiziuns per conceder asil, la natiralisaziun ed il levgiament da la repatriaziun.

Oz fa il Danemarc tut en sia pussanza per tegnair davent migrants e fugitivs da vegnir là. La polizia po ussa confiscar la proprietad e las chaussas da valur d'in petent tar l'entrada en il territori suveran, la reuniun da la famiglia è daventada fitg cumplitgada, e cunzunt n'è il dretg d'asil betg definitiv. El vegn mintga onn u mintga dus onns valità da nov.

«Nus essan passads d’in model da l’agid umanitar ad in model che engrevgescha la politica d’asil. Quai è ina fama nua ch'il Danemarc vegniss bain taglià giu», manegia Charlotte Slente, secretaria generala dal cussegl dals fugitivs dal Danemarc en l'emissiun Ever one world. «Nus duessan esser enconuschents per insatge auter che per ina politica d’asil uschè stricta», ha ella cuntinuà.

L'augment da questas leschas engrevgescha las requirentas ed ils requirents d'asil. Tenor Fatima, ina Marocana ch'è vegnida en il Danemarc per motivs da la reuniun da la famiglia, èn la nova valitaziun permanenta da ses status e las cundiziuns d'entrada che vegnan adina pli numerusas. Ella ha passentà 13 onns en differents centers d'admissiun u da prelevaziun, avant ch'ella ha survegnì ina admissiun provisorica. Sia figlia è schizunt naschida en in da quests centers.

«Jau odiesch quest sistem perquai ch’i na dat nagina schanza als umans da viver lur vita u da finir la scola», di ella. Tenor ella sviluppan ils uffants « Disturbis psichics en centers d’asil» e «dumondan mintga di, sche la polizia als cumprova». «En mes cas han els duvrà 13 onns per decider, sch'els vulan ir enturn cun mai u betg», concluda ella.

Ma questa politica snuaivla funcziuna. L'onn 2015 èn vegnidas fatgas 21'000 dumondas d'asil sin il punct culminant da la crisa da migraziun, cumpareglià cun mo 4600 l'onn passà. Per cumparegliar: L'onn passà èn vegnidas fatgas en Svizra 24'000 dumondas d'asil. En questas cifras n'èn ils fugitivs da l'Ucraina betg cumpigliads che giaudan omadus in status spezial.

«Ina immigraziun memia gronda è daventada ina sfida per noss model social danais», manegia Kasper Sand Kjaer, il pledader da la regenza danaisa per dumondas d’asil e d’immigraziun. «Sch’i dat memia bleras persunas che vegnan cun differentas tradiziuns, cun differentas culturas e cun differentas valurs, lura fa quai donn a noss stadi da prosperitad per tuts», cuntinuescha il deputà socialdemocrat.

Paradoxamain è questa politica vegnida introducida da la fracziun da mez-sanester. Las elecziuns danaisas dal 2015 èn stadas ina vieuta impurtanta cunquai ch'ils extremists da la dretga han occupà il segund plaz. Sia retorica cunter l'immigraziun è in flatg d'ieli, l'emprim tar la dretga, lura tar ils socialdemocrats.

Per Kasper Sand Kjaer ha la sanestra dal center tralaschà ils problems da l'immigraziun. «Igl è exact questa debatta che chaschuna ch'i dat be fitg paucs pajais europeics cun ina ferma posiziun da mez-sanester», di el. «Sche Vus na vesais betg che la globalisaziun ha questa quota da sumbriva e che la classa da lavur paja il pretsch per quai, perdais Vus Vossa essenza socialdemocratica.»

La sanestra dal center danais ha insaco pudì distgargiar la debatta naziunala cun in vast consens en la classa politica. Ma en ils circuls che s’engaschan per la defensiun da fugitivs audan ins insaquantas vuschs fitg criticas. «I dat insatge ch'ins numna il naziunalsocialissem e quai ma regorda», di Nynne Roberta Pedersen, la directura da Trampolin Huset, in'uniun che porscha cussegliaziuns giuridicas e pussaivladads da dialogar cun requirents d'asil.

Il Danemarc saja «in stadi da bainstar, dentant mo per ina gruppa d'umans». Ella ha condemnà la politica da migraziun da la partida dal center-sanester a la pussanza e manegià ch'il «dretgs liberals èn quasi pli averts per fugitivs».

Charlotte Slente fa endament «var 75% dals fugitivs sin il mund vegnan recepids da pajais che cunfinan cun ils fugitivs, pia da pajais cun entradas bassas u mesaunas». «I dat en la retorica politica actuala en il Danemarc e dapertut en l’Europa il sentiment che nus hajan in problem da fugitivs. Na, els èn ils fugitivs che han in problem, perquai ch’els ston fugir or d’in pajais che sa chatta en in conflict», cuntinuescha ella.

Intgins politichers dominants dals dretgs e dals extrems da dretg europeics emprovan oz da s'orientar al model danais. I pudess dentant esser grev da far quai ina politica per tut l’Europa, pertge «sche tuts fan il medem, na vegn la sdegnada betg pli a funcziunar».

Thomas Gammeltoft-Hansen, professer per dretg da fugitivs ed immigraziun a l’Universitad da Kopenhagen, declera: «Il model funcziuna per il Danemarc, perquai ch’ins ha pruvà d’esser adina pli restrictiv ch’ils auters pajais enturn nus e da stgaffir in maletg negativ da noss pajais. Uschia constatesch’ins che requirents d’asil vegnan ad eleger auters pajais europeics.

Tuttina vuless il Danemarc ir anc pli lunsch cun sia politica d'immigraziun restrictiva. Medemamain sco il Reginavel Unì prevesa el en spezial d'emetter dumondas d'asil a terzas persunas sco a Ruanda.

Actualmain vegnan questas supposiziuns franadas tras il dretg internaziunal, ma per Thomas Gammeltoft Hansen è rut in tabu. «En l’Europa datti leschas e convenziuns davart ils dretgs umans che mettan gronds standards», declera el. «Ins sto sa dumandar, sch’in pajais sco Ruanda è bun da respectar quel. Quai che sa mida dentant è ch’ins na sa scumonda betg pli da reflectar davart talas admoniziuns», cuntinuescha el.

Oz agravescha la fracziun da center-sanestra l’asil e l’immigraziun, ma a lunga vista smanatscha quai da donnegiar l’economia danaisa che patescha, sco tut l’Europa, d’ina mancanza acuta da forzas da lavur en differents secturs.

La politica d'asil en il Danemarc

Il pajais ha ina tradiziun umanitara e tracta relativamain bleras pretensiuns ch'èn en cumparegliaziun cun auters pajais europeics, ma la critica na manca betg

Vossa selecziun