La magistraglia grischuna crititgescha la qualitad en scola

La mancanza da persunal è in tema ch'è omnipreschent – era tar las persunas d'instrucziun. Per pudair occupar tut las plazzas da scolasts e scolastas en il Grischun dat il chantun ora mintg'onn lubientschas spezialas. L'uniun da la magistraglia grischuna crititgescha questas lubientschas.

Las lubientschas spezialas èn per scolasts e scolastas che n'han betg in diplom per il stgalim sin il qual els dattan scola. Persunas cun in diplom per la scola primara dattan lura per exempel scola sin il stgalim superiur ubain mussadras da scolina dattan scola en in stgalim primar. Singulas lubientschas datti era per persunas che n'han insumma betg ina scolaziun pedagogica.

Mo grazia a lubientschas spezialas han chantun e vischnancas pudì garantir avunda magistraglia, 

En il mument èn questas lubientschas fitg impurtantas per las scolas, era per pudair occupar tut las plazzas.

Tenor la manadra da l’Uffizi per la scola populara ed il sport ha il chantun circa 2'300 persunas d’instrucziun en la scola regulara per l’onn da scola 2023/24. 462 da quellas han ina lubientscha per dar scola senza scolaziun adequata, 22 persunas n'hajan nagina scolaziun pedagogica. Quellas 22 persunas lavuran en totalmain set pensums cumplains.

La qualitad da las lecziuns en la critica

Nora Kaiser crititgescha las lubientschas spezialas e manegia ch'i pudess dar problems cun la qualitad. Quai perquai che bleras persunas lavurian sin in stgalim sin il qual els n’han betg il diplom. Els sajan lura frustrads perquai ch’els na survegnian betg il salari per la lavur ch’els u ellas fetschian - mo perquai ch’els n'hajan betg il diplom.

Savens avessan els u ellas la voluntad da far il diplom necessari, ma en las scolas ston las persunas d’instrucziun lavurar en in pensum fitg aut uschia ch’il temp na basta betg per la scolaziun.

Las mesiras dal chantun per garantir la qualitad

Chantal Marti-Müller da l'uffizi manegia percunter che la qualitad possia vegnir garantida. Per l’ina capita quai cun sustegn dal team da scola e lur manader, ma era cun l'inspecturat e cun scolaziuns necessarias.

Era il chantun saja activ sin plirs livels: cun discurs persunals cun la direcziun, cun cussegls da scola e cun barats cun las associaziuns da scola, cun in portal online per las plazzas libras u era cun novs studis a la scola auta da pedagogia. In'ulteriur instrument per garantir la qualitad saja che la lubientscha vegnia be dada per 1 fin 3 onns. Plinavant stoppian las persunas avair ina scolaziun pedagogica sumeglianta ed esser adattadas per pudair dar scola.

Il sistem n'è betg simpel, nus stuain tuts e tuttas sa gidar. La scola è era tenor lescha in pensum da chantun e vischnanca.

Nora Kaiser sco era Chantal Marti-Müller manegian ch'i saja vegnì pli pretensius da chattar scolasts e scolastas. In motiv perquai saja er la situaziun linguistica e la geografia da noss chantun. Era l’Uffizi da scola e sport saja pertschert ch’i dat in basegn d’agir pertutgond la recrutaziun da scolasts e scolastas. El fetschia ses pussaivel per meglierar la situaziun, er en collavuraziun cun las vischnancas e las partidas cumpigliadas. 

Chantal Marti-Müller manegia dentant, ch’i saja simpel da mo crititgar. Meglier fiss dentant sch’il LEGR giaja ordavant cun in bun exempel per motivar scolasts e scolastas futuras. La finamira saja gea la medema, da dar ad uffants e giuvenils la pussaivladad d'emprender e da sa sviluppar. Era Nora Kaiser è da questa opiniun, ha dentant il giavisch che la lavur da la magistraglia vegnia appreziada pli fitg.

Scolasts crititgeschan qualitad da scola

Famiglia turna da l'exteriur en Svizra pervia da la scola

La famiglia Stankowski che viveva dapi il 2018 sin las Filippinas è returnada en Svizra per scolar ses uffants. La famiglia ed ils scolasts dals dus uffants fan bilantscha d'ina partenza plitost unica en il nov onn da scola.

«Noel e Micha han gì plaschair da turnar en Svizra, era sch'els na savevan betg precis tge da spetgar suenter ch'els avevan passentà ina gronda part da lur vita sin las Filippinas», di lur mamma Barbara.

Dapi l'avust frequentan Noel (10) e Micha (8) la scola ad Ittigen en il chantun Berna.

Barbara e ses consort Simon èn dapi il zercladur cun lur dus uffants puspè en Svizra, quai suenter ch'els han passentà 5 onns a Manila. La famiglia sa senta fitg bainvegnida en la plaiv, nua che Barbara è dapi l'october reverendessa.

Simon Stankowski ha chattà ina plazza d'emprendissadi en l'Argovia Sura. Trais dis e mez l'emna instruescha el minorens betg accumpagnads che tschertgan asil.

Ma la raschun principala, pertge ch'ils Stankowskis èn puspè en Svizra è la scolaziun da lur uffants.

A chasa restan ils dus buobs vaira discrets davart lur vita en scola. «Naginas novitads èn bunas novitads», surri Barbara. Ils geniturs èn dentant d'accord che lur figls van gugent a scola e che quai determineschia il tact per lur vita da mintgadi e gidia els da puspè s'integrar.

«Jau era surprais quant svelt che Micha è s’integrà. El ha chattà fitg spert amis», di Michelle Wittwer, magistra da la 3. classa. 

Noel, pli retegnì, ha duvrà dapli temp per chattar sia plazza. Ses camerats da classa èn gia daditg en la medema classa, pia ch'els s'enconuschan bain. Ma el è qua.

«Noel n’era betg pli disà d’esser en ina classa da 20 scolars cun be in magister, damai ha el stuì emprender d’esser pazient», di Damian Howald, ses magister da la tschintgavla classa. Wittwer aschunta che Micha cuvreva sias ureglias cun ils mauns. «Igl era memia dad aut per el ed el n'ha betg pudì sa concentrar», di ella.

Pervi da la pandemia da Covid-19 han ils dus buobs passentà la gronda part da lur temp da scola a chasa sin las Filippinas.

Cunquai ch'ils Stankowskis discurran tudestg, n'han Noel e Micha nagins problems cun tudestg. Noel perencunter n'ha betg emprendì franzos cura ch'el è stà sin las Filippinas, perquai survegn el in'ura sustegn per emna. En auters roms n'han ils giuvens betg difficultads spezialas.

La vita a l'autra fin dal mund als ha er procurà per ina retscha d'avantatgs. Noel e Micha han bleras enconuschientschas generalas e per lur vegliadetgna fitg bunas enconuschientschas da geografia, uschia ils dus magisters. Els han er in bun nivel d'englais.

Lur istorgia ha sveglià las mirveglias da lur camarats da classa ch'èn stads impressiunads da lur derivanza. «Micha ha discurrì bler sur da las Filippinas e per exempel declera el, che betg tut ils uffants dal mund possian leger u scriver», di Wittwer.

Howald è persvas che «la vita a l’ester als haja dà in’autra vista sin il mund, e quai è in avantatg incontestabel!». Da quest avis èn Barbara e Simon Stankowski che crajan ch’ina experientscha interculturala mussia da s’adattar a differents ambients.

Nos scolast è er persvadì ch'il sustegn dals geniturs è indispensabel per ch'ils uffants possian s'integrar uschè bain sco pussaivel. «Ils geniturs ston accumpagnar lur uffants durant il process d’integraziun, cun dumandar regularmain, co che la scola va, e dar ad els il temp necessari, tant en l’instrucziun sco er a chasa», di el.

Michelle Wittwer crai ch'i fetschia senn da declerar als uffants il sistem da scola svizzer avant ch'els vegnan en scola per ch'els hajan in'idea tge ch'els spetgan.

Howald crai che la vegliadetgna, en la quala uffants turnan en Svizra, gioga er ina rolla, quant lev u quant difficil ch'igl è per els da s'integrar. «Pli vegls ch'ils uffants èn e pli cumplitgà ch'igl è.»

Planisaziun d'in return en il dretg mument

Ussa ch'ils pli impurtants pass dal return dal pèr en Svizra èn dumagnads, han Barbara e Simon Stankowski emprendì intginas lecziuns. 

Per exempel èn els da l'avis ch'igl è ina bun'idea da sa chasar en Svizra avant las vacanzas da stad. «En sasez stuess ins perfin turnar mez matg per ch’ils uffants possian gia ir avant las vacanzas da stad a scola», di Barbara. Malgrà che la famiglia è turnada mez zercladur, hai parì in lung temp, tochen che Noel e Micha èn puspè ids a scola l'avust.

I dat auters facturs che pon facilitar in return senza incaps, sco per exempel la pussaivladad d'emprender d'enconuscher avant l'entschatta la scola e la stanza da classa. Tenor Simon Stankowski «pigliai quai la tema dal nunenconuschent». Il sport porscha era la pussaivladad d'emprender d'enconuscher futurs camarats da classa.

Ils Stankowskis èn segir cuntents da puspè esser en Svizra, ma els han anc adina sentiments maschadads dapi ch'els han bandunà las Filippinas. «Nus avain gì il sentiment da laschar là noss amis en la buglia», di Barbara. «Nus essan qua uschè privilegiads», agiunta Simon.

La mamma ed ils dus buobs resentan ina tscherta tristezza, sch'els contemplan las fotografias da lur patria veglia. Per Simon èsi main grev. Barbara è sa sentida mal da giudair la vista panoramica da sia abitaziun sin las alps bernaisas, perquai che quai ha mintga di mussà ad ella «quant malgist ch’il mund è».

«Jau persunalmain sun stà inchantà», aschunta Simon. «A Manila avain nus gì ina vista sin in mir!»

Malgrà ch'els èn pir dapi tschintg onns davent, ha il pèr in zichel emblidà la moda svizra da far chaussas. Cumprar en il supermartgà u navigar tras las bleras apps sin il telefonin è anc adina ina sfida.

«Nus essan fitg cuntents che nus avain magasinà qua noss letgs e nossas mobiglias avant che partir, perquai che nus fissan stads totalmain surdumandads, sche nus avessan puspè stuì cumprar tut», di Barbara. 

Surprais eran ils Stankowskis era da la quantitad dals objects en il magasin. «Nus avain chattà quatter scuas e plunas e plunas da tagliers. Sin las Filippinas avevan nus mo in pèr plats ed ina cuppa da salata, e quai era avunda.»

Filippinas -> Svizra, pervia da la scola

Ina scola per tuts – dumagnain nus quai?

Tants uffants sco pussaivel duessan vegnir integrads en scolas publicas. Quest princip vala dapi l'onn 2011. Basilea-Citad è ì ordavant en chaussa. Las consequenzas da quest sistem sa mussan bain: Uffants cun ina gronda capacitad d’emprender s’inscuntran cun scolaras e scolars cun ina nauscha furmaziun. Uffants cun diagnosas dovran programs spezials. Ils magisters sa dostan.

Magistra da scola primara è sia professiun da siemi – atgnamain. Sandra Maître instruescha dapi passa 20 onns, ma uss vegn ella a ses cunfins. Tranter ses 18 scolars datti enormas differenzas.

La cumposiziun eterogena da la classa, la differenza tranter uffants flaivels ed uffants ch'emprendain meglier sco era ils basegns individuals ed ils programs spezials pretendan bler da Sandra Maître.

Praticamain tut las scolaras e tut ils scolars da sia classa dovran in sustegn spezial. La magistra primara pretenda sustegn da la direcziun da la scola. Ella na possia betg pli dar dumogn suletta al mintgadi da scola.

«Nagin agid, nagina forza ed ins pensa, co duess quai funcziunar?»

L'onn 2011 hai dà ina midada en la scola populara svizra: Davent da lura duessan uschè blers uffants sco pussaivel frequentar la scola obligatorica e betg vegnir instruids en classas pitschnas u en scolas spezialas. Er uffants cun impediments duessan sche pussaivel restar en la scola regulara.

Tut tenor la diagnosa u il scleriment survegnan ils uffants in'instrucziun supplementara. Quai duess facilitar als magisters e las magistras da classa l'instrucziun. Ils programs spezials cumpiglian pedagogia speziala, logopedia, psicomotorica e promoziun da talents.

Michel Decurtins

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/chilly-beige-crab_de_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Nagliur n’è la scola inclusiva vegnida introducida uschè rigurusamain sco a Basilea-Citad: Il chantun è ì ordavant. Classas pitschnas èn vegnidas abolidas là cumplettamain. Dapi mais sa stgauda la debatta davart il sistem da scola basilais: Ils scolasts vulan refurmar il sistem da la scola integrativa ed han inoltrà l’«iniziativa per classas da promoziun».

En ina scola a Kleinbasel vegn tut ensemen

Dapi sia introducziun l'onn 2011 è vegnì discutà bler davart la scola integrativa. Betg tut ils chantuns n'han introducì il sistem uschè cumplessiv sco il chantun Basilea-Citad. Spezialmain cler sa mussan las consequenzas en il quartier Kleinbasel.

En las chasas da scola Thomas Platter e Wettstein vegn tut ensemen. Uffants da famiglias d'academicras ritgas, uffants da fugitivs e descendents da famiglias burgaisas vegnan ensemen – uffants scolads e na scolads sesan en ina stanza da scola.

Gia l'onn passà hai dà opposiziun tranter ils magisters. L'avust 2022 han els inoltrà l'«iniziativa per classas da promoziun» cun 3800 suttascripziuns. Ils magisters pretendan dapli uras d'instrucziun separadas.

Ils uffants èn main resilients e main independents.

Commember dal comité d'iniziativa è il magister da scola primara Markus Harzenmoser da Kleinbasel. El instruescha dapi bunamain 40 onns.

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/icy-apricot-rook_de_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Il magister fa quitads per il svilup en scola: «Ils uffants èn main resilients e main independents.» Per el fa l’instrucziun da promoziun oravant tut senn per uffants «cun plajas psichicas».

Harzenmoser propona perquai: Ils uffants difficils duessan sa revegnir temporarmain en ina classa pli pitschna e turnar lura puspè en la classa regulara. La magistra crai che quai levgiass il squitsch tant tar ils magisters sco er tar ils uffants.

Program individual – custs d'administraziun

La pretensiun da Sandra Maître per dapli meds chatta accoglientscha. La direcziun da scola metta a disposiziun ad ella Paula Pfau. Actualmain absolva lezza sia scolaziun pedagogica. Las duas dunnas emprovan tut per purtar ruauss en lur stanza da scola.

Mintga uffant lavura cun sias atgnas finamiras d'emprender e survegn – en cas da basegn – mesiras da promoziun individualas. Tenor las scolastas è la lavur administrativa s'augmentada considerablamain. Sesidas ordaifer la scola, discurs e lavur cun ils geniturs fan squitsch sin lur pensum

Sandra Maître e Paula Pfau pondereschan bler co ch'els pon sustegnair meglier lur scolars. Ellas midan l'urden da seser, tramettan ils uffants la damaun a la meditaziun, installeschan paravistas e paraudidas ed organiseschan in'emna da scola en il guaud.

Resumond dian las scolastas che spezialmain l'instrucziun en il verd haja in'influenza positiva sin ils uffants. Perquai ch'els pon sa sfugar è tuttenina è dapli pussaivel ch'en ina stanza da classa stretga.

En la chasa da scola Wettstein ha la magistra da la quarta classa Corina Büsch da cumbatter cun ils medems problems sco sias collegas. Ils magisters sa barattan regularmain. Corina Büsch patescha da la situaziun insupportabla en sia classa.

In exempel: La tavla en stanza da scola è surtratga cun las insultas las pli nauschas – drizzada envers las scolastas. Ella sa senta er laschada en la buglia.

Corina Büsch giavischa in veritabel dialog davart il model da la scola integrativa: Per ella restia il sistem ina dira nusch. Sandra Maître vesa la soluziun en dapli resursas e pretenda in'occupaziun dubla per classas difficilas. Cun success: La scola augmenta il pensum da Paula Pfau per l'onn che vegn.

La regenza chantunala da Basilea-Citad ha uss era reagì e vul introducir fin l'onn 2024/2025 novas mesiras sco inslas da promoziun u gruppas da promoziun. Il departament d'educaziun vul che tut ils uffants hajan la pussaivladad da puspè turnar en las classas regularas.

Tut ils participads vulan mo il meglier per ils uffants – ma co che quai duai vesair or concretamain, davart quai n’èn autoritads e persunas d’instrucziun betg perina. Uss èn ils politichers vidlonder.

È ina scola per tuts pussaivla?

Prepara la scola ils uffants per la vita?

Furmaziun duala: L'interess da las mattas crescha

Il dumber da giuvenils che sa decidan per in emprendissadi s'augmenta considerablamain en il Tessin.

L’interess da mattas per ina furmaziun duala s’augmenta. Quai è ina da las pli impurtantas enconuschientschas da la bilantscha da l'ultima campagna per plazzas d’emprendissadi e da la schelta dals giuvenils che han terminà il zercladur passà la scola secundara. 

En scolas medias, ma er pli tard tar giuvenils e tar persunas creschidas che vulan sa midar professiunalmain u sa spezialisar suenter l'emprima scolaziun – èn vegnids manads l'onn passà 10'596 discurs da cussegliaziun, quai che correspunda ad in augment da passa 500 discurs.

En vista a l’onn 2023/24 na datti naginas midadas essenzialas, e las finamiras sa laschan resumar suandantamain: 45% van a scola secundara, 43% en ina scolaziun professiunala, 4% en curs preparatorics e 3% en scolas spezialisadas. Autras decisiuns prendan 3%, 2% repetan la quarta secundara.

Da 3'854 persunas en furmaziun professiunala èn 1'371 sa decididas per ina scola professiunala a temp cumplain e 2'483 per in emprendissadi en la furma duala interpresa/scola. Tar ils novs contracts d'emprendissadi duals èn vegnids suttascrits 756 da 2'483 giuvenils che han terminà il zercladur la scola secundara. 

Cuntrari ad ina stabilitad considerabla da las cifras pon ins però constatar in cler augment dal dumber da mattas che sa decidan per ina scolaziun en l’interpresa: Effectivamain è creschida la quota relativa da 25 pertschient l’onn 2022 sin 31 pertschient l’onn current.

Quai che pertutga ils secturs economics pon ins dir, che tar il commerzi en detagl, la logistica e la polimecanica correspundan las cifras a quellas dals onns precedents. En intgins secturs, sco p.ex. tar ils emploiads mercantils, la cuschina, las gidantras ed ils gidanters d’apoteca e las emploiadas ed ils emploiads en il sectur da sanadad, èn las cifras dentant stadas pli autas che l’onn 2022. 

En las professiuns che han da far cun autos, la construcziun e da sanitar han ins constatà percunter ina diminuziun. I sa tracta dentant da midadas limitadas che na permettan betg da constatar, sch'i sa tracta d'ina midada tenor conjunctura u d'ina midada structurala da las scheltas e da las branschas, en las qualas vegnan purschidas plazzas da praticum.

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/due-pear-raccoon_it_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

RG 12.30 ils 14.11.2023 – Dapli mattas s’interesseschan per ina plazza d’emprendissadi / CSR

Nov. 14, 2023: Tessin, adina dapli mattas sa decidan per ina scolaziun

Adina dapli giuvnas fan in emprendissadi

En Svizra franzosa è l'educaziun politica differenta da chantun a chantun

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/colourful-wheat-narwhal_fr_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Avant las elecziuns federalas dals 22 d'october 2023 han las debattas politicas en las scolas stgaudà bravamain il chantun Vad. Il tema è tant pli brisant, perquai che l'educaziun politica en Svizra romanda resta pauc clera e nununifitgada e po perquai variar fermamain da scola tar scola. Ils sindicats dals magisters han perquai pretendì ina basa cuminaivla pli clera.

Cunter il scumond da tutta discussiun politica en las instituziuns da furmaziun chantunalas avant las elecziuns federalas dals 22 d'october è vegnì fatg recurs tar la dretgira vadaisa. Il cusseglier dals chantuns Frédéric Borloz (PLD) ch'è responsabel per la furmaziun aveva giustifitgà il scumond cun la finamira d'evitar mintga «pestga da vuschs» durant la perioda d'elecziun.

Ma quai che tschertins considereschan sco propaganda vegn defendì dad auters sco instrument per sviluppar in pensar politic e critic. E sur las differenzas tranter las partidas sa tschenta la dumonda, quant bain che persunas giuvnas en Svizra franzosa chapeschan instituziuns e temas politics.

«Jau vegn gugent a savair dapli da la politica, ma jau na sai betg nua cumenzar. Jau sun ida in zichel a perder», di ina giuvna vallesana ch’è gist vegnida maiorenna. Quai è mo in dals facturs che pudessan declerar la pitschna participaziun dals giuvens (18-24 onns) a las elecziuns.

E tuttina è l'educaziun politica francada en il plan d'instrucziun da la Svizra romanda. Ella fa pia part al plan en tut ils chantuns. Ma grazia al federalissem ha mintga chantun ses agen sistem, uschia che betg tut ils scolars han la medema educaziun.

En il Giura è previs durant quasi l'entir temp da scola (da la 3. fin la 11. classa) ina speziala educaziun generala e sociala (EGS), entant ch'en il Vallais è l'educaziun politica integrada cumplettamain en ils auters roms.

Tut ils chantuns francofons punctueschan che dumondas politicas vegnian tractadas en moda interdisciplinara en auters roms, cunzunt en istorgia, geografia, franzos e scienzas natiralas. En tut ils chantuns vegnan organisadas e promovidas occurrenzas ordaifer la scola en connex cun la vita politica.

La citad da Vevey per exempel organisescha in'occurrenza da «Speed-Dating» tranter burgais e cussegliers da la citad.

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/open-mauve-perch_fr_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

La pratica actuala vegn valitada sco cuntentaivla da la gronda part dals departaments dumandads da la RTS. Il sindicat da la magistraglia da la Svizra romanda (SER) e l'uniun da la magistraglia naziunala (LCH) èn dentant pli critics. Per il president da la SER David Rey pretendess quai ina meglra francaziun en l'urari.

Educaziun politica chaschuna discussiuns

Attentivitad po reducir il stress en stanza da scola

Uffants e classas malruassaivlas: Pli e pli bleras scolastas e scolasts vegnan a lur cunfins. Co purtar ruaus en stanza da scola e meglierar las relaziuns entaifer la classa? L'attentivitad po esser ina metoda sco quai che l’exempel d’ina classa da Berna Bümpliz mussa.

«Jau saveva, uschia na poss jau betg far quest job per vita duranta.» Avant otg onns era la magistra primara Nathalie Bühler ad in punct da midadas: Giuvens pubertars pretensius, uffants cun grevezzas psichicas, siglir en per collegas che crodan or pervi da burnouts e privat la perdita d’ina persuna che steva fitg datiers ad ella. Tut quai è insacura vegnì memia bler ad ella ed ella na vuleva betg che la situaziun sfugia or da maun ad ella. Perquai è ella sa decidida lezza giada per l'attentivitad.

Jau hai constatà ch'il temp da concentraziun dals uffants vegn pli lung ed il medem mument pon els reducir stress.

Ella ha absolvì in uschenumnà curs da «MBSR»: management da stress entras l’attentivitad. Il program sa basa sin tecnicas da meditaziun tradiziunalas ch'èn vegnidas testadas scientificamain sin lur efficacitad. Là ha ella per l'emprima giada percurschì quant stress ch'ella aveva en scola. «A medem temp m’èsi vegnì cler che jau hai stuì midar insatge en mia relaziun cun ils uffants: betg reagir ord emoziuns, mabain esser preschent e percepir avertamain ils basegns dals uffants», declera la magistra. En quest curs ha ella emprendì da sa cunfinar e da restar calma era en muments da stress, quai che ha gì in effect positiv sin sia instrucziun.

Attentivitad per la magistraglia e per ils uffants

Restar ruassaivel en muments da stress: Uffants duessan era far quai en l’instrucziun. Ins sto sa concentrar, era sch'ils collegas discurran a sanestra ed a dretga. Nathalie Bühler integrescha l'attentivitad en sia instrucziun da la tschintgavla e sisavla classa da Berna Bümpliz.

La scolasta cumenza mintga damaun cun in exercizi d’attenziun: Ils uffants sesan ruassaivlamain en il rudè, serran ils egls e sa concentreschan sin lur corp. Els duessan observar senza giuditgar. Sch'els sentan insatge en ina part da lur corp, pon els metter lur maun sin questa part. Seser ruassaivel ed observar il corp – tals exercizis gidian era pli tard en l’instrucziun, di la scolasta: «Jau hai sentì ch'il temp da concentraziun dals uffants vegn pli lung ed il medem mument pon els reducir stress.»

https://pilot-prod-videos.s3.eu-west-1.amazonaws.com/rm/normal-aquamarine-quail-1_de_DEEPGRAM-WHISPER.vtt

Suenter l'exercizi raquinta mintga uffant co ch'el sa senta. Pir lura è la classa pronta per matematica. «Tals passadis èn impurtants», di Nathalie Bühler. In di da scola è stentus per tuttas e per tuts, perquai èn muments da quietezza impurtants, nua che la classa fa cuminaivlamain insatge per lur bainstar. Da savair sco ins ed ils auters sa sentan è in element fundamental da l'attenziun. Quai maina ad in tractament constructiv cun auters e cun sasez.

La scolasta primara Nathalie Bühler chatta che la classa è sa midada dapi ch'ella ha integrà l'attentivitad en l'instrucziun. «L'atmosfera da classa è sa midada ed uschia er la chapientscha in per l'auter.»

Ins n'ha a chasa betg adina la pussaivladad da discurrer da sentiments, perquai ma plascha sche nus faschain quai en l'instrucziun.

Quai conferman era lur scolaras e scolars: «A chasa n’han ins betg adina la pussaivladad da discurrer da ses sentiments, perquai ma plascha, sche nus faschain quai en l’instrucziun», declera Elsa. Anik di che l’attenziun haja midà la concentraziun en la classa: «En la tschintgavla classa eran nus fitg nunconcentrads, ma ussa èsi bler meglier.» Alec chatta, chi saja uss pli lev da sa calmar: «A mai plaschi che nus faschain mintga damaun ils exercizis, suenter na sun jau betg pli uschè malruassaivel.»

La magistra lavura cun il program d'attentivitad MoMento ch'è vegnì sviluppà spezialmain per classas da scola. Igl è in da blers programs che vegnan purschids a magistras e magisters ed a famiglias per promover las cumpetenza per la vita dals uffants.

Promoziun da las cumpetenzas per la vita – quai è er ina finamira declerada dal plan d’instrucziun 21. Emprender a moda sozio-emoziunala cumpiglia l’autopercepziun, l’autocontrolla, la capacitad da decider a moda responsabla. Tut quai èn abilitads che pon vegnir trenadas cun l’attentivitad. Tals exercizis approfundeschan er la relaziun cun ils uffants. «Uffants emprendan meglier, sch’els sa sentan bain en l’instrucziun», declera Matthias Rüst, il mainagestiun da MoMento Swiss.

Igl è d'impurtanza decisiva ch'il magister applitgescha sez a moda exemplarica quests princips e tracta ils uffants cun ruaus ed attenziun, dentant er cun structura e direcziun. «Uffants emprendan il pli bler d'exempels.»

In ulteriur tema impurtant en l'instrucziun è la controlla dals impuls. Ils uffants duessan exercitar co ch'els pon reglar lur emoziuns. Cun il model da maun dal neuroscienzà Daniel Siegel emprendan ils scolars co che lur tscharvè lavura.

In polesch smatgà en la palma-maun illustrescha ina situaziun privlusa. L'uschenumnada etascha sut dal tscharvè dat alarm ed i resultan sentiments sco tema u stress. Ma tge pon ils uffants far encunter? respirar profundamain. Lura vegn il tscharvè quiet e po puspè pensar a moda raziunala. MoMento numna quai «la strategia da la pausa».

Sche Vus respirais profundamain, vegnan ils dets sur il polesch sco d'al proteger, uschia che Vus pudais agir bain ponderà. Ils dets simboliseschan l'uschenumnada etascha sura, la paletscha dal tscharvè grond che regla emoziuns. Cun quest model da maun pon uffants adina puspè sa regurdar vid quest «process da quietezza».

Quai ha tenor Nathalie Bühler per exempel in effect en il sport. Sch'in team ha pers, avessi dà da sa scagnar. Oz schessan els pli spert: «Stop, quai è memia bler per mai.» Nathalie Bühler ed ils uffants sa sentan oz pli bain en stanza da scola. E sin la dumonda, sche l’instrucziun fetschia plaschair, respunda la magistra primara ussa persvadidamain: «Gea, fitg!»